Ο φόρος τιμής του ΕΑΜ Κέρκυρας, το 1946, στον «Γολγοθά» του Κώστα Χυτήρη

Στον Κώστα Χυτήρη, τον Κερκυραίο επαναστάτη δάσκαλο που εκτελέστηκε από τους ναζί την Πρωτομαγιά του 1944 στην Καισαριανή μαζί με άλλους 199 αγωνιστές, όταν ο χιτλερικός εσμός εκτέλεσε συνολικά 200 ανυπότακτους κομμουνιστές – πρωτοπόρους πατριώτες, είχε αφιερώσει πρωτοσέλιδο δημοσίευμά της η εφημερίδα του ΕΑΜ Κέρκυρας την Πρωτομαγιά του 1946.

Στο πλαίσιο ευρύτερου αφιερώματος για την Εργατική Πρωτομαγιά, η «Φωνή του Λαού» καταχώρησε στην πρώτη σελίδα του πρωτομαγιάτικου φύλλου της εκτεταμένο δημοσίευμα, με τον τίτλο «Κώστας Χυτήρης».

Στις γνωστές συνθήκες κρατικής βίας για την υποταγή του λαού στις προτεραιότητες της κυρίαρχης τάξης, είχε απαγορευτεί η πραγματοποίηση της πρωτομαγιάτικης εκδήλωσης που είχε εξαγγείλει το Εργατικό Κέντρο Κέρκυρας στην Πάνω Πλατεία. «Οι εχθροί του λαού τρέμοντας τη δύναμή του εμποδίζουν τον γιορτασμό της Πρωτομαγιάς», ήταν τα λόγια που δέσποζαν στην πρώτη σελίδα του φύλλου της εφημερίδας. Πιο κάτω, ξεχώριζε ένα εκτεταμένο θέμα για τον γεννημένο στο κερκυραϊκό χωριό Κουραμάδες συνδικαλιστή δάσκαλο, που δύο χρόνια νωρίτερα είχε αφήσει την τελευταία του πνοή από ναζιστικά βόλια στην Καισαριανή. Ήταν ένα δημοσίευμα – φόρος τιμής του ΕΑΜ Κέρκυρας σε εκείνον και στους «200».

Το δημοσίευμα υπενθύμιζε, εισαγωγικά, την εξής ρήση του συνεξόριστου πριν από μερικά χρόνια με τον Κώστα Χυτήρη πρωτοπόρου Έλληνα διανοούμενου – παιδαγωγού Δημήτρη Γληνού: «Η ζωή είναι σκληρός και αδιάκοπος αγώνας, προπάντων, γι’ αυτούς που έχουν κάποιαν αξία στο έργο τους. Αυτοί θα περάσουν μέσ’ απ’ τ’ αγκάθια και θα ξεσκιστούν». Η ρήση αυτή, θα μπορούσε να πει κανείς, συνόψιζε και τη ζωή του Κερκυραίου συνδικαλιστή κομμουνιστή δάσκαλου, τη μνήμη του οποίου, εδώ και μερικά χρόνια, τιμά κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες το Εργατικό Κέντρο Κέρκυρας, συχνά μαζί με τον τοπικό Σύλλογο Δασκάλων, με ειδικές εκδηλώσεις.

Όλες οι γραμμές που ακολουθούν είναι το ανυπόγραφο εκείνο κείμενο – φόρος τιμής του ΕΑΜ Κέρκυρας στον Χυτήρη, όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του την Πρωτομαγιά του 1946. Είναι φανερό, από τα στοιχεία που παρουσιάζονται, ότι στη συγγραφή του κειμένου αξιοποιήθηκαν πληροφορίες συναγωνιστών του Κερκυραίου δάσκαλου για τη ζωή και τη στάση του σε φυλακές και εξορίες επί σχεδόν οκτώ συνεχόμενα χρόνια.

Υπεύθυνος του φύλλου της εφημερίδας ήταν ο εκτελεσμένος ογδόντα περίπου ημέρες αργότερα στα Ιωάννινα, από κρατική – παρακρατική ομάδα, Αλέκος Πρίφτης, κορυφαία μορφή της Εθνικής Αντίστασης στο νησί.

Το «διαλεχτό παιδί» της Κέρκυρας

Ακολουθούν, λοιπόν, όλα όσα ανέφερε το δημοσίευμα της «Φωνής του Λαού» του ΕΑΜ Κέρκυρας για τον Κώστα Χυτήρη την Πρωτομαγιά του 1946, καθώς το ΕΑΜ δεν είχε ακόμη τεθεί εκτός νόμου:

Ανάμεσα στα τόσα θύματα του φασισμού μέσα στα χρόνια της ηρωικής αντίστασης του ελληνικού λαού ενάντια στην τριαδική κατοχή και τους ντόπιους συνεργάτες της έδωσε κι’ η Κέρκυρα μες στ’ άλλα κι’ ένα διαλεχτό παιδί της: Το δάσκαλο Κώστα Χυτήρη.

Στάθηκε ένας από τους μάρτυρες της Ιδέας κι’ έδωσε γι’ αυτήν ό,τι είχε: Την οικογενειακή του ευτυχία, τη γαλήνη του, τη θέση του, τη σκέψη του, την ψυχή του, την ίδια του τη γεμάτη ζωντάνια κι’ ορμή ζωή του.

Παιδί του λαού και σιμά στο λαό εξ αιτίας της δουλειάς του, κι’ έζησε και πόνεσε τη ζωή του λαού. Γι’ αυτό πάνου από ιδιοτέλειες κι’ εγωιστικές μικρότητες, έναν έβαλε σκοπό της ζωής του: Το σπάσιμο των αλυσσίδων του Προμηθέα – Λαού, τη δημιουργία ενός καινούργιου κόσμου απαλλαγμένου από την αθλιότητα και τα πνευματικά σκοτάδια. Ο σκοπός αυτός απαιτούσε ένα διαρκή αγώνα, απαιτούσε θυσίες. Κι’ ο Κώστας Χυτήρης δε δίστασε. Ήταν ο μεγάλος πιστός, ο αλύγιστος κι’ αδέκαστος που φόρεσε αγόγγυστα «τον στέφανον του μαρτυρίου». Ήταν ο πράος χαρακτήρας, ο αγνός, ο ευθύς που με το χαμόγελο, με την καλωσύνη, με την πειθώ ήξερε να βάζει γερά θεμέλια στις απλοϊκές καρδιές που πάντα τους στάθηκε ο μεγάλος φίλος.

Γεννήθηκε τα 1907. Τέταρτο παιδί φτωχής χήρας, τέλειωσε με στερήσεις το Γυμνάσιο, μπήκε στο Μονοτάξιο Διδασκαλείο και βγήκε στα δεκαοχτώ του χρόνια δάσκαλος για να διοριστεί αμέσως στη Μακεδονία.

Στα 1932 η επαίσχυντη διαγωγή ενός συναδέλφου του τον απομάκρυνε για ένα – δυό μήνες από τη δασκαλική θέση του. Στα 1936 η Διδασκαλική Ομοσπονδία τον πρότεινε αιρετό εκπαιδευτικό σύμβουλο και βγήκε με τεράστια πλειοψηφία.

Τότες στην Ελλάδα γίνοταν η προπαρασκευή της διχτατορίας. Με την υψηλή συγκατάβαση του «ανωτάτου άρχοντος» ανοίγοταν διαρκώς ο δρόμος για να μπορέσει η πλουτοκρατική ολιγαρχία ν’ αλυσσοδέσει δυνατώτερα, μα και να φιμώσει το λαό, που άρχισε να δείχνει ένα ξύπνημα επικίνδυνο γι’ αυτήν.

Η ανάδειξη του Χυτήρη, ενός λαϊκού αγωνιστή, σ’ ένα κρατικό πόστο θορύβησε τους αντιδραστικούς. Ο πρώην υπουργός κι’ αργότερα συνεργάτης των Γερμανών Τουρκοβασίλης ξεσπάθωσε την επομένη της εκλογής ενάντια στο Χυτήρη.

Τίποτε δεν εύρισκε να του κατηγορήσει, μα έφτανε πως ήταν κομμουνιστής ο νέος εκπαιδευτικός σύμβουλος, για να κάνει τον κ. υπουργό να θυμώνει και ν’ αγαναχτεί. Λίγο αργότερα, μέσα στον Αύγουστο ο Μανιαδάκης (σ.σ. διαβόητος υπουργός Ασφαλείας της δικτατορίας Μεταξά) που ήξερε να υπηρετεί με ζήλο τ’ αφεντικά του , άρπαξε το Χυτήρη και χωρίς καμμιά διαδικασία τον έστειλε στην Ανάφη (σ.σ. εξόριστο – δεσμώτη στο νησί του Αιγαίου). Ο «τρίτος ελληνικός πολιτισμός» είχε ανατείλει.

Στην Ανάφη έμεινε ένα χρόνο, για να μεταφερθεί μέσ’ από τους 500 εξόριστους μαζύ με άλλους 40 και το Γληνό επί κεφαλής στην Ακροναυπλία (σ.σ. στην ακρόπολη – στρατόπεδο εξόριστων στην Αργολίδα). Τα ατέλειωτα σκαλοπάτια του Ίτς – Καλέ ήταν ένας δρόμος προς το Γολγοθά. Μα ήταν κι’ ένα πνευματικό και ηθικό ανέβασμα. Οι ακροναυπλιώτες αγωνιστές κάτου από τις πιο σκληρές συνθήκες ζήσανε μια ζωή μεσαιωνικού δεσμώτη. Μα κανένα μέσο καμμιά βία δε μπόρεσαν να φέρουν το σκότωμα της σκέψης και το ηθικό κουρέλιασμα όπως το επιδίωκαν για τα θύματά τους οι Μανιαδάκηδες βασανιστές. Η Ακροναυπλία στάθηκε το μεγάλο σκολειό που λευτέρωσε τους αγωνιστές από πολλά υπολείμματα ανθρώπινων αδυναμιών, που τους δυνάμωσε το χαραχτήρα και τους πλούτισε τον ψυχικό και πνευματικό τους κόσμο. Κι’ ο Χυτήρης εβοήθησε όχι λίγο σ’ αυτό. Με το παράδειγμά του εξύψωσε κι εξυψώθηκε από το παράδειγμα των άλλων.

Οι Μανιαδάκηδες αφού δεν κατάφεραν να κουρελιάσουν τους αγωνιστές, τους παράδωσαν στον καταχτητή. Έτσι πέρασαν από τον ένα φασισμό στον άλλο – σημάδι κι’ αυτό της συγγένειας και της αλληλεγγύης τους. Ο Χυτήρης μεταφέρθηκε λίγο μετά την κατάρρευση στο στρατόπεδο της Λάρισας κι’ από κει στο Χαϊδάρι. Μέσα σε φριχτές συνθήκες ζωής περνούν τις μέρες τους οι διακόσιοι· τόσοι ακροναυπλιώτες μαζί με τους άλλους που κάθε μέρα προμήθευε η «ελληνική» Ειδική Ασφάλεια στις χιτλερικές ύαινες. Κι’ ο Χυτήρης ανάμεσα στους πρώτους σε αυταπάρνηση, σε αυτοθυσία, σε ηρωισμό.

Την πρωτομαγιά του 44 οδήγησαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής τους διακόσιους ακροναυπλιώτες. Όλοι τους αντίκρυσαν το θάνατο παλληκαρίσια. Με το χαμόγελο και το τραγούδι στο στόμα, με την εκδήλωση της αγάπης τους στην πατρίδα και της πίστης τους στον αγώνα. Μέσα σ’ αυτούς κι’ ο Κώστας Χυτήρης.

Το μεγάλο παιδί με τα φωτεινά μάτια και τ’ ανοιχτόκαρδο χαμόγελο, έσβησε κάτου από τη μανιασμένη μπόττα του φασισμού. Μα θα μένει πάντα ένα ανώτερο παράδειγμα αυτοθυσίας για το λαό που τόσο τον αγάπησε και τόσο επιζητούσε τη λύτρωσή του και για την Ιδέα· τη μεγάλη και ιερή που τον φλόγιζε με τον ευγενικό της προορισμό.