Έναν αιώνα πριν, ο Ιωάννης Ευτυχιάδης, από την Καισάρεια της Καππαδοκίας, δηλαδή από τις εσχατιές του ελληνισμού της Ανατολής, μετά τον αναγκαστικό μαζικό ξεριζωμό από την πατρίδα του, περνώντας διάφορες περιπέτειες και κακουχίες, έφτασε μαζί με την οικογένειά του στην Κέρκυρα, στο άλλο άκρο του δυτικού ελληνισμού.
Ταξίδεψε, σε δεινές συνθήκες, πάνω από 1600 χιλιόμετρα. Μέσα στα λιγοστά πράγματα που έφερε από τη χαμένη πατρίδα, πολύτιμο φυλαχτό του, ήταν και τρία βιβλία της ορθόδοξης πίστης του:
– Ψαλτήριον: γιάνι Νέπι ους Σουλτάν Δαβιδίν Μεζμουρή, Κωνσταντινούπολη, 1895
Ιπατεμνέ Προσευχητάριον Γιανί, Κωνσταντινούπολη, 1900
– Ένα ακόμη προσευχητάριο, το οποίου όμως λείπουν οι αρχικές σελίδες.
Η ιδιαιτερότητά τους, πέρα από το έντονο συναισθηματικό στοιχείο που φέρουν, έγκειται στο ότι είναι τυπωμένα στην καραμανλίδικη γραφή, δηλαδή στη γραφή της τουρκικής γλώσσας με χαρακτήρες του ελληνικού αλφαβήτου. Πρόκειται για τη γλώσσα που χρησιμοποιούσαν οι τουρκόφωνοι ορθόδοξοι χριστιανοί, κυρίως των ανατολικών επαρχιών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Δεν ξέρω εάν μπορούμε να υποψιαστούμε πόσο ξένος ένιωθε αυτός ο κυνηγημένος άνθρωπος όταν έφτασε εδώ. Κι όμως, εκείνος, όπως και τόσοι άλλοι, ξανάχτισαν τη ζωή τους, αγωνίστηκαν, προόδευσαν και ρίζωσαν στο νησί μας τις φαμίλιες τους…
Εκατό χρόνια μετά, η εγγονή του, κυρία Δέσποινα Θεοτόκη, ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση της Αναγνωστικής Εταιρίας να καταθέσει τη μαρτυρία της στο ερευνητικό πρόγραμμα υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού, «Από την Ιωνία στο Ιόνιο. Πρόσφυγες στην Κέρκυρα μετά την Μικρασιατική Καταστροφή» https://refugees-to-ionio1922.eu, την επιστημονική ευθύνη του οποίου έχει ο Δρ Ιστορίας κ. Ευστάθιος Πουλιάσης, ο οποίος συνεχίζει να συγκεντρώνει μαρτυρίες απογόνων των προσφύγων του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Μάλιστα, η κυρία Δ. Θεοτόκη, είχε την ευγένεια να δωρίσει τα βιβλία της πίστης των παππούδων της στη Βιβλιοθήκη της Αναγνωστικής Εταιρίας, καθιστώντας τα έτσι, δημόσιο αγαθό. Τεκμήρια της προσφυγικής μνήμης κι ενός κόσμου που δεν υπάρχει πια…
Στο πλαίσιο του επετειακού ερευνητικού προγράμματος και της ψηφιακής έκθεσης που συνεχίζει να είναι προσβάσιμη στο διαδίκτυο, νέοι ερευνητές συνέλεξαν δεκάδες άγνωστες, έως τώρα, μαρτυρίες, φωτογράφησαν τεκμήρια και να διασώσουν – ως έναν βαθμό – τη διαδρομή εκατοντάδων ανθρώπων και τη μνήμη του πολιτισμού τους, που κάποτε άνθισε σε μέρη μακρινά κι ύστερα μπόλιασε τον δικό μας τόπο.
Οφείλουμε πολλές ευχαριστίες στον επιστημονικό υπεύθυνο και σε όλους τους συντελεστές του προγράμματος, καθώς και σε όλους όσοι συνέβαλαν, ο καθένας με τον τρόπο του, στην πραγματοποίηση αυτού του ερευνητικού έργου. (Περισσότερες πληροφορίες στο: https://anagnostiki-etairia-kerkyras.eu/deltio-tipou-parousiasi-psifiakis-ekthesis-apo-tin-ionia-sto-ionio).
Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι στον πρώτο χρόνο λειτουργίας, ο ιστότοπος της έκθεσης έχει δεχθεί πάνω από 39.000 επισκέψεις, ενώ τεκμήρια και μαρτυρίες της έκθεσης αξιοποιούνται σε επιστημονικές εργασίες, παρουσιάσεις και ποικίλες εκπαιδευτικές δράσεις.
Όσοι έχουν σχετικές πληροφορίες μπορούν να απευθυνθούν στην Αναγνωστική Εταιρία, προκειμένου να αξιοποιηθεί η μαρτυρία τους. Είναι η ελάχιστη οφειλή στη μνήμη των Μικρασιατών Προσφύγων, των ανθρώπων που αγωνίστηκαν για τη νέα τους Πατρίδα, την Πατρίδα μας.