Αποκατάσταση μιας σπάνιας έκδοσης της Αναγνωστικής από το Ίδρυμα Λάτση

Με τη χορηγία του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση συντηρήθηκε μια σπάνια έκδοση του 16ου αιώνα που ανήκει στη βιβλιοθήκη της Αναγνωστικής Εταιρίας Κερκύρας.

Όπως αναφέρει η Αναγνωστική Εταιρία:

Η συγκεκριμένη επεμβατική συντήρηση, ουσιαστικά εγκαινιάζει τη συστηματική προσπάθεια αποκατάστασης όλων των παλαιτύπων της Εταιρίας μας, μερικά από τα οποία έχει «υιοθετήσει» το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση.

Οφείλουμε θερμές ευχαριστίες στο Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση για την ουσιαστική υποστήριξή του στο έργο μας. Ελπίζουμε να βρει πολλούς μιμητές.

Η διαδικασία «υιοθεσίας» ενός βιβλίου της Αναγνωστικής περιγράφεται αναλυτικά στον ιστότοπο της Εταιρίας: https://anagnostiki-etairia-kerkyras.eu/arxiki/h-etairia/kane-dwrea/.

Πληροφορίες για το βιβλίο:

ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΥ ΚΥΡΗΝΑΙΟΥ ΥΜΝΟΙ ΜΕΤΑ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΩΝ –

ΓΝΩΜΑΙ ἐκ διαφόρων ποιητῶν φιλοσόφων τε καί ῥητόρων συλλεγεῖσαι.

Callimachi Cyrenaei hymni, cum scholiis nunc primum æditis –

Sententiae ex diversis poëtis oratoribusque ac philosophis collectæ, non ante excusæ. BASILIAE MDXXXII

(Βασιλεία, H. Froben & N. Episcopius, 1532).

Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα και σπάνια αναγεννησιακή έκδοση, που περιλαμβάνει στο πρώτο μέρος της (σελ. 8-66) τους «Ὕμνους» του Καλλιμάχου, (ενός σημαντικότατου ποιητικού έργου της Ελληνιστικής Περιόδου) και στο δεύτερο μέρος της (σελ. 67-245) μια πλούσια συλλογή ποικίλων αποφθεγμάτων από 140 σπουδαίες προσωπικότητες του αρχαίου κόσμου.

Το βιβλίο τυπώθηκε στη Βασιλεία της Ελβετίας, το 1532. Εκδότης ήταν ο Hieronymus Froben (1501-1563), γιός του σπουδαίου Ελβετού ουμανιστή Johann Froben και προσωπικός φίλος του Έρασμου. Η δράση της οικογένειας Froben και του περίφημου τυπογραφείου της, έκαναν την Βασιλεία ένα από τα σπουδαία εκδοτικά κέντρα της Όψιμης Αναγέννησης.

Στην «Epistola» που προτάσσεται, μαρτυρείται και ο επιμελητής του πονήματος. Πρόκειται για τον Βοημό ευγενή και λόγιο Sigismund Gelen (1497-1554). Ο Gelen μετά τις σπουδές του στην Πράγα, μετέβη στην Ιταλία όπου και έγινε κοινωνός της Αναγέννησης. Εκεί έμαθε ελληνικά από τον Κρητικό λόγιο Μάρκο Μουσούρο (1470-1517), ο οποίος ήταν δάσκαλος και του Έρασμου αλλά και μαθητής του Ιανού Λάσκαρι. Επιστρέφοντας στην Βοημία, ο Gelen απογοητεύτηκε από την κατάσταση που επικρατούσε στον εκεί ακαδημαϊκό χώρο, και κατέφυγε στην Βασιλεία. Εκεί, εργάστηκε στους Froben, ως εκδότης και επιμελητής.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι η πρώτη έκδοση των Ύμνων έγινε στη Φλωρεντία, το 1496, από τον Βυζαντινό λόγιο Ιανό Λάσκαρι με τη χορηγία του Πιέρου των Μεδίκων, ενώ την ίδια χρονιά στην Κέρκυρα ο Γεώργιος Μόσχος είχε αντιγράψει τους Ύμνους του Καλλιμάχου (σημερινός κώδικας Vat.gr 1379). Εν τούτοις, είναι άξιο προσοχής το γεγονός πως ήδη στο α΄ μισό του 16ου αιώνα συναντάμε αμιγώς ελληνικές εκδόσεις (χωρίς αντιπαραβολή λατινικής μετάφρασης) και στην Κεντρική Ευρώπη.

Ο Καλλίμαχος ο Κυρηναίος θεωρείται από τους σημαντικότερους ποιητές και λογίους της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου (3ος αι. π.Χ.). Αποτέλεσε την κινητήριο δύναμη για τη συγκέντρωση και την οργάνωση της βιβλιοθήκης του περίφημου «Μουσείου» της Αλεξάνδρειας, κάτι που τον καθιστά τον πρώτο καταλογογράφο στην ιστορία της Βιβλιοθηκονομίας. Στο σπουδαίο συγγραφικό έργο του περιλαμβάνονται οι «Πίνακες», οι οποίοι αποτελούν έναν ογκώδη κατάλογο όλων των έως τότε έργων της ελληνικής γραμματείας, μαζί με τις βιογραφίες των δημιουργών τους. Σημαντικότερο πόνημά του θεωρούνται τα «Αίτια», ενώ συνέγραψε ακόμη διάφορες διατριβές. Η επιρροή του στα γράμματα ήταν τόσο έντονη που με το όνομά του συνδέονται δύο διακριτά ποιητικά κινήματα, ένα στην ελληνιστική Αλεξάνδρεια και ένα στην Ρώμη του μεταιχμίου μεταξύ της «Res Publica» και της Αυτοκρατορίας.

Οι «Ὕμνοι» αποτελούν το μοναδικό έργο του σπουδαίου ποιητή που έχει σωθεί ολόκληρο έως τις μέρες μας. Σε αυτό, ο ποιητής έγραψε 6 ύμνους, οι οποίοι μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη είναι οι μιμητικοί ύμνοι προς τον Απόλλωνα, την Δήμητρα και την Αθηνά, οι οποίοι παραδίδονται στον αναγνώστη ως αναπαράσταση θρησκευτικής τελετής. Η δεύτερη είναι οι μη-μιμητικοί προς τον Δία, την Δήμητρα και τη Δήλο, μέσω των οποίων δεν επιδιώκεται η αναπαράσταση κάποιας ιεροτελεστίας.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Nesselrath, H.-G. (2001). Εισαγωγή στην Αρχαιογνωσία: Τόμος Α’ Αρχαία Ελλάδα. Αθήνα: Εκδόσεις Δημ. Ν. Παπαδήμα.

Στάικος, Κ. Σ. (2020). Το Μουσείο και η Βιβλιοθήκη των Πτολεμαίων στην Αλεξάνδρεια: Το Όραμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου για ένα Καθολικό Πνευματικό Κέντρο. Αθήνα: Εκδόσεις Άτων.

Τζιβάρα Π. (2003) Σχολεία και Δάσκαλοι στη βενετοκρατούμενη Κέρκυρα (16ος -18ος αι.) Αθήνα: Εκδόσεις Σταμούλη.