Εκλογικός Νόμος… με προσαρμοσμένη Δημοκρατική εκπροσώπηση

Covid εποχή με τις εξελίξεις να τρέχουν και εμείς να τις παρακολουθούμε. Μια από τις τελευταίες είναι το νομοσχέδιο με το νέο εκλογικό σύστημα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, το οποίο κατατέθηκε την προηγούμενη εβδομάδα στην βουλή.

Σε αυτό το άρθρο θα ήθελα να κάνω τους σχολιασμούς μου ώς πρώην αυτοδιοίκητικος περισσότερο αλλά και ως πολίτης.

Πάμε να δούμε λίγο τον νέο εκλογικό σύστημα το οποίο σίγουρα ως βασική αλλαγή θέτει το τέλος στον θεσμό της απλής αναλογικής.

Όπως αναφέρεται στο σχέδιο νόμου, τροποποιείται το ποσοστό πλειοψηφίας που απαιτείται για την ανάδειξη του επιτυχόντος συνδυασμού στις εκλογές δημάρχων και δημοτικών συμβουλίων, καθώς και στις εκλογές περιφερειαρχών και περιφερειακών συμβουλίων.

Το ποσοστό πλειοψηφίας ορίζεται, εφεξής, μεγαλύτερο του 43% συν μία ψήφο του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων, αντί για 50% συν μία ψήφο.

Ειδικότερα, εξασφαλίζεται εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη από τον πρώτο γύρο, με όριο εκλογής το 43%. Εάν ο πρώτος συνδυασμός λάβει ποσοστό έως και 60%, εκλέγει τα 3/5 των εδρών του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου, ενώ για άνω του 60%, οι έδρες κάθε συνδυασμού κατανέμονται αναλογικά.

Πέντε χρόνια η θητεία.

Επίσης αυξάνεται σε πέντε χρόνια, από τέσσερα που ισχύει σήμερα, η διάρκεια της δημοτικής και περιφερειακής περιόδου.

Ο πρώτος γύρος των εκλογών καθιερώνεται για τη δεύτερη Κυριακή του Οκτωβρίου του πέμπτου έτους κάθε αυτοδιοικητικής περιόδου και ο β΄ γύρος την επόμενη Κυριακή, ενώ η θητεία των νέων αρχών θα ξεκινάει από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους των εκλογών. Οι επόμενες δημοτικές – περιφερειακές εκλογές θα διεξαχθούν στις 8 και 15 Οκτωβρίου 2023.

Δικαίωμα εκλογής δημοτικού και περιφερειακού συμβούλου έχει ο συνδυασμός που συγκέντρωσε τουλάχιστον 3% στον πρώτο γύρο.

Επίσης, αυξάνεται το ηλεκτρονικό παράβολο που κατατίθεται από κάθε υποψήφιο δημοτικό σύμβουλο, από 50 σε 80 ευρώ, για τον υποψήφιο σύμβουλο δημοτικής κοινότητας από 10 σε 50 ευρώ, για τον υποψήφιο περιφερειάρχη από 200 σε 500 ευρώ και για κάθε υποψήφιο περιφερειακό σύμβουλο από 50 σε 100 ευρώ.

Η υποβολή των υποψηφιοτήτων γίνεται μόνο μέσω συνδυασμών και με δήλωση που υποβάλλεται στην ηλεκτρονική πύλη gov.gr, κατ’ επιλογή του υποψηφίου με το πατρώνυμο ή το μητρώνυμό του. Τίθεται ως καταληκτική ημερομηνία η 31η Αυγούστου του έτους των εκλογών, για την κατάρτιση και δήλωση των συνδυασμών, και η 10η Σεπτεμβρίου για την ανακήρυξη αυτών από το αρμόδιο δικαστήριο, ώστε να υπάρχει πλήρης έλεγχος των εκλογικών δαπανών και οι υποψήφιοι να είναι εγκαίρως γνωστοί στο εκλογικό σώμα.

Αριθμός δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων

Σε ό,τι αφορά τον αριθμό των δημοτικών συμβούλων, η μείωση είναι μικρότερης κλίμακας σε σχέση με το αρχικό κείμενο, ενώ για τους δήμους με πληθυσμό έως 2.000 κατοίκους, η δύναμη του δημοτικού συμβουλίου παραμένει στα 13 μέλη. Στις υπόλοιπες πληθυσμιακές κλίμακες ο αριθμός των μελών των δημοτικών συμβουλίων προβλέπεται ως εξής: από 2.001 – 5.000 κατοίκους 15 μέλη (από 17 σήμερα), από 5.001 – 10.000 κατοίκους 19 μέλη (από 21), από 10.001 – 30.000 κατοίκους 25 μέλη (από 27), από 30.001 – 50.000 κατοίκους 29 μέλη (από 33 για έως 60.000 κατοίκους), από 50.001 – 100.000 κατοίκους 35 μέλη (από 41 για πληθυσμό από 60.000), από 100.001 – 200.000 κατοίκους 39 μέλη (από 45 για έως 150.000 κατοίκους), ενώ σε δήμους με πληθυσμό από 200.000 κατοίκους και άνω, το δημοτικό συμβούλιο θα αποτελείται από 43 μέλη, αντί για 49 που ισχύει σήμερα (για πάνω από 150.000 κατοίκους). Για τους δήμους που αποτελούνται από περισσότερες από έξι δημοτικές ενότητες και έχουν πληθυσμό από 10.001 έως 50.000 κατοίκους, προβλέπεται ο αριθμός των δημοτικών συμβουλίων τους να είναι εκείνος που αντιστοιχεί στην επόμενη πληθυσμιακή κλίμακα.

Αντίστοιχα σε Περιφέρειες με πληθυσμό έως 300.000, το περιφερειακό συμβούλιο θα έχει 31 μέλη (από 41), από 300.001 – 800.000 41 μέλη (από 51), από 800.000 και άνω 51 μέλη (από 71), ενώ το περιφερειακό συμβούλιο της Περιφέρειας Αττικής θα αποτελείται από 71 μέλη, δηλαδή 30 μέλη λιγότερα σε σχέση με σήμερα. Ο εκλεγμένος περιφερειάρχης, κατά τη διάρκεια της θητείας του, τελεί σε αναστολή της επαγγελματικής του δραστηριότητας.

Οι προτάσεις που κατατέθηκαν στην δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση, έφεραν αλλαγές σχετικά με τις δημοτικές κοινότητες, όπως μετονομάζονται τα δημοτικά διαμερίσματα. Όσες από αυτές έχουν πληθυσμό έως 300 κατοίκους θα διοικούνται από τον πρόεδρο της δημοτικής κοινότητας (Προέδρος εκλέγεται ο υποψήφιος -ανεξαρτήτως συνδυασμού- που έλαβε τους περισσότερους σταυρούς στον α΄ γύρο). Κάθε συνδυασμός μπορεί να έχει πάνω από έναν υποψήφιο πρόεδρο. Για τις δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό άνω των 300 κατοίκων καταργείται η ξεχωριστή κάλπη, που ίσχυσε στις τελευταίες δημοτικές εκλογές και καθιερώνεται ξανά το ενιαίο ψηφοδέλτιο, στο οποίο θα περιλαμβάνονται οι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι και οι σύμβουλοι δημοτικών κοινοτήτων. Ο πρόεδρος και το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας θα αποτελείται κατά τα 3/5 από τον συνδυασμό του δημάρχου και τα 2/5 από τους επιλαχόντες συνδυασμούς. Επίσης, το υπουργείο πήρε πίσω τελικά την κατάργηση των συμβουλίων δημοτικών κοινοτήτων στους δήμους της Περιφέρειας Αττικής, ενώ επίσης διατηρείται η δυνατότητα εκλογής και στις δημοτικές κοινότητες της έδρας των δήμων.

Και ας δούμε τις αλλαγές με άλλο μάτι…

Τι διαβάσαμε πιο πάνω;

– Ουσιαστικά ότι αυτό το νομοσχέδιο μετατρέπει τους δήμους και τις περιφέρειες της χώρας σε… μονοπρόσωπα όργανα διοίκησης, καθώς προσφέρει σε δημάρχους και περιφερειάρχες ισχυρές πλειοψηφίες ενώ θα εκλέγονται με το μειοψηφικό 43%

– Περιορίζει την εκπροσώπηση στα συλλογικά αυτοδιοικητικά όργανα μειώνοντας τον αριθμό των αιρετών

– Θέτει εκλογικό όριο 3% για την είσοδο παρατάξεων στα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια

Και τι εννοώ:

Τα βασικά ζητήματα για την άσκηση Διοίκησης και εφαρμογή του στόχου των εκάστοτε συνδυασμών είναι η διασφάλιση της ισονομίας, αξιοκρατίας, δημοκρατίας και πάντα με γνώμονα την ελευθερία του λόγου, τον αντίλογο, και την ύπαρξη διαφορετικών προσεγγίσεων ώστε να γίνεται γόνιμη συζήτηση πριν την λήψη αποφάσεων.

Αυτό συμβαίνει τα τελευταία 20 χρόνια, με το σχέδιο Καλλικράτης που προσπάθησε να απλουστεύσει την διαδικασία που είχε προχωρήσει το αρχικό σχέδιο Καποδίστριας. Ήρθε και ο Κλεισθένης, σε μία φιλοσοφία θεωρητικά πιο δημοκρατική, με ορισμό Κυβερνητικών προσώπων, σίγουρα όμως αποτύπωνε όλο το φάσμα των απόψεων των πολιτών γι’ αυτό άλλωστε έθετε την απλή αναλογική.

Λάθη ναι υπήρξαν με κυρίαρχο ότι δεν βελτίωσε την εκπροσώπηση της μειοψηφίας στα δημοτικά και περιφερειακά εδώ λοιπόν θα μπορούσαμε να μιλάμε για διόρθωση του λάθους στο νέο νομοσχέδιο, αντιθέτως είδαμε ότι συνεχίζεται ακόμα ποιο πολύ με τη στέρηση από το περιφερειακό και το δημοτικό συμβούλιο αποφασιστικών αρμοδιοτήτων προς χάριν της ελεγχόμενης από την πλειοψηφία οικονομικής επιτροπής. Χάθηκε έτσι η δυνατότητα ουσιαστικής διαβούλευσης μιας σειράς κρίσιμων θεμάτων από τα οικεία συμβούλια, από τα σημαντικότερα, δηλαδή όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο πολίτης ψηφίζει τον εκπρόσωπο του γιατί εμπιστεύεται την κρίση του… τώρα όμως τις αποφάσεις θα τις λαμβάνουν οι επιτροπές τις πλειοψηφίας και όχι τα Ανώτατα όργανα (Δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο). Με τον τρόπο αυτό απαξιώνεται ο ρόλος των οργάνων της αυτοδιοίκησης.

Οι αλλαγές στους εκλογικούς νόμους κακά τα ψέματα έχουν γίνει έρμαιο των διαθέσεων του εκάστοτε κόμματος που κυβερνά αφού σε κάθε εναλλαγή της εξουσίας αλλάζουν εκλογικό σύστημα, θητεία και χρόνος των εκλογών με μόνο κριτήριο το χρώμα του εκλογικού χάρτη.

Διάβασα ένα δελτίο τύπου της παράταξης Ανεξάρτητη Αυτοδιοίκηση Αττικής, με επικεφαλής τον πρώην περιφερειάρχη Αττικής, περιφερειακό σύμβουλο Γιάννη Σγουρό όπου παραθέτει γιατί είναι λάθος η πρόταση της κυβέρνησης; Συμφωνώ με τα παρακάτω:

1. Γιατί δεν απαιτείται για την εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη η συγκέντρωση της απόλυτης πλειοψηφίας των εκλογέων, έστω στο δεύτερο γύρο, η οποία εξασφαλίζει στο θεσμό του δημάρχου και του περιφερειάρχη ευρύτερη πολιτική νομιμοποίηση

2. Γιατί δίδει στο συνδυασμό που θα εξασφαλίσει απλώς τη σχετική πλειοψηφία το 60% των εδρών και μάλιστα ανεξάρτητα από τη διαφορά από τον δεύτερο σε σειρά, κατά παράβαση της αρχής της ισοδυναμίας της ψήφου

3. Γιατί προβλέπει αδικαιολόγητα ποσοστό 3% ως «κατώφλι» εισόδου στο δημοτικό και το περιφερειακό συμβούλιο.

4. Γιατί ενώ ενσωματώνει τους υποψηφίους των τοπικών συμβουλίων κάτω από την ομπρέλα των υποψηφίων Δημοτικών αρχών, παράλληλα δεν τους εκχωρεί καμία αρμοδιότητα με συνέπεια αφενός να χάνουν το ρόλο τους και αφετέρου να γίνονται κατευθυνόμενα εργαλεία της εκάστοτε Δημοτικής Αρχής

4. Γιατί ακόμα και η επέκταση της αυτοδιοικητικής περιόδου από τα τέσσερα στα πέντε χρόνια ούτε λυσιτελής αποδείχθηκε για την ολοκλήρωση του έργου της εκάστοτε πλειοψηφίας, ούτε βοήθησε στη βελτίωση των αυτοδιοικητικών λειτουργιών. Εν αντιθέσει, αν κρίνουμε από το παρελθόν , αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα Δημοτικών και Περιφερειακών αρχών λόγω κόπωσης και εξάντλησης.

Συμπερασματικά:

Η βελτίωση του συστήματος της απλής αναλογικής δεν αντιμετωπίζεται με την επαναφορά ενός επίσης αποτυχημένου πολιτικά εκλογικού συστήματος.

Αντιμετωπίζεται με την αποκατάσταση των αρμοδιοτήτων του κυριότερου θεσμικού οργάνου των ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού, του δημοτικού και περιφερειακού συμβουλίου αντίστοιχα.

Αντιμετωπίζεται προπαντός με τον επανακαθορισμό των αρμοδιοτήτων του κράτους, σε επιτελικές που θα ανήκουν στην κυβέρνηση και σε εκτελεστικές που θα ανήκουν στο σύνολο τους στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Επανακαθορίζεται με αρμοδιότητες σε όργανα που μπορούν να ελέγξουν και να διαχειριστούν τα τοπικά ζητήματα. Δίνονται αρμοδιότητες σε τοπικά συμβούλια, έστω για τα ζητήματα της καθημερινότητας χωρίς να χρειάζονται την ομπρέλα της Δημοτικής Αρχής.

Τέλος, όλα τα παραπάνω ζητήματα αντιμετωπίζονται με κυρίαρχο κίνητρο την δημοκρατία και την ελεύθερη έκφραση, σε ένα σύστημα βασιζόμενο στην ψήφο εμπιστοσύνης των πολιτών.