Επιστημονικές ενασχολήσεις του στην Κέρκυρα (1826-1852). I. Recherches sur la nature du Calcul Différentiel (1827). II. Clima di Kordofan (1845). III. Coltivazione della seta (1845)». Στον τόμο αυτό ο καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου επανέρχεται σε ένα από τα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα, τον Ανδρέα Κάλβο, προσεγγίζοντάς τον όμως αυτήν τη φορά όχι ως φιλόλογος, αλλά ως βιογράφος και ιστορικός της πλούσιας σε πνευματικές και επιστημονικές αναζητήσεις περιόδου του Ιονίου Κράτους και της παραμονής του Κάλβου στην Κέρκυρα (1826-1852).
Όπως αναλύει, μάλιστα, ο Δρ. Ιστορίας, Σπύρος Σκλαβενίτης:
Θα μπορούσαμε να πούμε συμβατικά ότι η περίοδος αυτή σχετίζεται άμεσα με δύο ημερομηνίες – ορόσημα: την ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας το 1824, της οποίας ο ποιητής διατέλεσε καθηγητής για τρεις περιόδους, εγκαινιάζοντας με τη θέση αυτή την ποικιλόμορφη διδακτική του δραστηριότητα στο νησί, καθώς και τη συνταγματική παραχώρηση της ελευθεροτυπίας το 1848, που δημιουργεί τις συνθήκες για την ανάπτυξη του επτανησιακού τύπου αλλά και της πολιτικής έκφρασης των Επτανησίων, κάτι που δεν αφήνει αμέτοχο τον Κάλβο ο οποίος αποτελεί κεντρική μορφή της «Πατρίδος», εφημερίδας του Μεταρρυθμιστικού Κόμματος.
Ο εύγλωττος τίτλος του τόμου, μας προϊδεάζει για την κατεύθυνση της έρευνας. Αντικείμενό της αποτελούν οι επιστημονικές ενασχολήσεις του Κάλβου, όπως αυτές αποτυπώθηκαν μέσα από τρεις εκδόσεις που προσγράφονται στον ποιητή, και οι οποίες άπτονται των επιστημών των μαθηματικών, της γεωγραφίας και της οικονομίας. Πρόκειται α) για τη μετάφραση στα γαλλικά της μελέτης του Ιωάννη Καραντηνού, συναδέλφου του Κάλβου και καθηγητή της Ιονίου Ακαδημίας, για τον Διαφορικό Υπολογισμό, β) για τη μετάφραση (ή μάλλον τη διασκευή) στα ιταλικά μιας σύντομης παρουσίασης του κλίματος του αφρικανικού Κορντοφάν, περιοχής του κεντρικού Σουδάν, προερχόμενης από περιηγητικό κείμενο του Βοημού Ignaz Pallme και τέλος γ) για μια οικονομολογική μελέτη στα ιταλικά για την αξία της σηροτροφίας.
Ο τόμος διαρθρώνεται σε τέσσερα μέρη. Αρχικά, προηγούνται αναλυτικά «Προλεγόμενα» τα οποία προσεγγίζουν το πλαίσιο της ενασχόλησης του Κάλβου με τα παραπάνω θέματα, δίνονται βιογραφικά στοιχεία για την παραμονή του στην Κέρκυρα και θίγονται ζητήματα που άπτονται του επιστημονικού υποβάθρου για την προσέγγισή τους. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο ζήτημα της μόρφωσης του ποιητή, ζήτημα που φαίνεται να παραμένει ανοικτό στις καλβικές σπουδές, και για την οποία προτείνονται υποθέσεις και πιθανές ερμηνείες. Τέλος, στα «Προλεγόμενα» δίνεται αναλυτική βιβλιογραφία σχετικών καλβικών μελετημάτων.
Στο δεύτερο μέρος ακολουθεί η επανέκδοση των τριών άρθρων του Κάλβου η οποία συνοδεύεται από το πρωτότυπο ελληνικό κείμενο στην περίπτωση της μελέτης του Καραντηνού και από μετάφραση (από τον Γεράσιμο Ζώρα) στη νεοελληνική για τα άλλα δύο ιταλικά κείμενα, παρέχοντας με τον τρόπο αυτό στον αναγνώστη πρόσβαση στα δυσεύρετα αυτά κείμενα.
Στο τρίτο μέρος, παρατίθενται αναλυτικά σχόλια για καθένα από τα παραπάνω άρθρα. Σχολιάζοντας την καλβική γαλλική μετάφραση του έργου του Καραντηνού, ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να εξετάσει την ιστορία της πρωτότυπης μελέτης του Κεφαλλήνα επιστήμονα αλλά και τον ίδιο, ως μαθηματικό και καθηγητή της Ακαδημίας, και τη σχέση του με τον Κάλβο. Τέλος, και αυτό έχει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, εξετάζεται η σχέση του Κάλβου με τα μαθηματικά, καθώς, όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται, η γλωσσομάθεια του ποιητή δεν θα αρκούσε για τη μετάφραση ενός τόσο απαιτητικού μαθηματικού επιστημονικού κειμένου.
Κατά τον σχολιασμό της μετάφρασης του σύντομου γεωγραφικού κειμένου του Pallme για το Κορντοφάν, κατά τον οποίο δίνονται αναλυτικές πληροφορίες τόσο για τον συγγραφέα του πρωτότυπου κειμένου και τις διάφορες εκδόσεις του όσο και για την ίδια την περιοχή, ο συγγραφέας υποδεικνύει ότι ο Κάλβος είχε ως πηγή του όχι την πρώτη έκδοση στα γερμανικά, αλλά την αγγλική της μετάφραση.
Τέλος, κατά τον σχολιασμό της οικονομολογικής μελέτης περί σηροτροφίας, ο συγγραφέας ανασύρει τεκμήρια σχετικά με την ενεργό συμμετοχή του Κάλβου στην «Εταιρεία Μετάξης Κέρκυρας» που αποτελεί μια ένδειξη του έντονου ενδιαφέροντος του ποιητή για την οικονομική ανάπτυξη των Επτανήσων.
Και οι τρεις υποενότητες των σχολίων στα πρωτότυπα κείμενα χαρακτηρίζονται από αναλυτική βιβλιογραφική τεκμηρίωση που βασίστηκε σε αναζητήσεις τόσο σε συμβατικές όσο και ψηφιακές βιβλιοθήκες, με αποτελέσματα ιδιαίτερα καρποφόρα για τον συγγραφέα. Η επιμονή του στ
ην επισήμανση των βιβλιογραφικών αναφορών αλλά και των ταξινομικών και ταξιθετικών αριθμών των τεκμηρίων σε φυσική μορφή ή των ηλεκτρονικών υπερσυνδέσμων τους στις ψηφιακές βιβλιοθήκες, καθώς και οι εκτεταμένες μεταφράσεις παραθεμάτων αποτελούν μια ευχάριστη έκπληξη, καθώς φέρνουν στη μνήμη του υποψιασμένου αναγνώστη τη θητεία του συγγραφέα στα τμήματα Ξένων Γλωσσών Μετάφρασης & Διερμηνείας και Αρχειονομίας – Βιβλιοθηκονομίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, αποδεικνύοντας ότι ο ερευνητικός τους προσανατολισμός δεν τον επηρέασε μόνο επιδερμικά, κατά την υπηρέτηση του σε αυτά, αλλά άφησε το σημάδι του στα ενδιαφέροντα του Γ. Ανδρειωμένου.
Ο τόμος κλείνει με το τέταρτο και τελευταίο μέρος, το «Επίμετρο», κείμενο του δρ. Δημητρίου Πατσόπουλου, επιστημονικού συνεργάτη του ΤΕΙ Πατρών, που αποτελεί μια σύντομη εξέταση της γαλλικής μετάφρασης του έργου περί Διαφορικού Υπολογισμού, από την πλευρά της μαθηματικής επιστήμης. Πρόκειται για ένα κείμενο που καθιστά την παρούσα έκδοση ενδιαφέρουσα όχι μόνο για ιστορικούς, φιλολόγους και φιλίστορες της επτανησιακής ιστορίας, αλλά και για θετικούς επιστήμονες. Στο σημείο, βέβαια, αυτό, δεν μπορώ να μην εκφράσω τη λύπη μου για τη γεγονός ότι η εθελούσια απομάκρυνση του κ. Ανδρειωμένου από την Κέρκυρα και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο στέρησε τη δυνατότητα αντίστοιχων ζυμώσεων και συνεργασιών με Κερκυραίους επιστήμονες, όπως τον διδάκτορα του Τμήματος Ιστορίας, μαθηματικό κ. Γιώργο Ζούμπο, ο οποίος ασχολήθηκε εκτενώς με τον Καραντηνό, συγγραφέα της μελέτης του Διαφορικού Υπολογισμού, στο πλαίσιο της διδακτορικής του διατριβής για την ιστορία των Μαθηματικών στην Ιόνιο Ακαδημία. Είναι και αυτό μια παράπλευρη παρενέργεια των απωλειών του Ιονίου Πανεπιστημίου σε διδακτικό προσωπικό τα τελευταία χρόνια (για διαφόρους και διαφορετικούς σε κάθε περίπτωση λόγους).
Αποτιμώντας συνολικά την παραπάνω έκδοση του Γιώργου Ανδρειωμένου, σημειώνουμε τη συμβολή του σε ένα θέμα που ελάχιστα είχε απασχολήσει την έρευνα, καθώς, όπως είναι αναμενόμενο, το ποιητικό εκτόπισμα του Κάλβου επισκιάζει άλλες πτυχές της προσωπικότητας και δραστηριότητάς του. Επιπλέον, σημειώνουμε ότι στη σύντομη αυτή μελέτη, ο συγγραφέας κατόρθωσε να χωρέσει όλα σχεδόν τα Επτάνησα: τον ζακυνθινό ποιητή, τις επιστημονικές δραστηριότητές του στην Κέρκυρα, τις σχέσεις του με τον Κεφαλλήνα Ιωάννη Καραντηνό, την Ιόνιο Ακαδημία και τέλος, την «Εταιρεία Μετάξης Κέρκυρας». Να περιμένουμε άραγε από τον συγγραφέα και μια νέα μελλοντική μελέτη για τον «άλλο» Κάλβο ως πολιτικό υποκείμενο αυτήν τη φορά και τη θέση του στην περίπλοκη πολιτική ιστορία του Ιονίου Κράτους, του Μεταρρυθμιστικού Κόμματος και του δημοσιογραφικού της οργάνου;
Τελευταία σχόλια