10/9: Παγκόσμια Ημέρα κατά της Αυτοκτονίας

Η 10η Σεπτεμβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της Αυτοκτονίας με απόφαση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, προκειμένου να εστιάσει την παγκόσμια προσοχή σε ένα δυσάρεστο γεγονός. Την απώλεια 1 εκατομμυρίου ανθρώπων κάθε χρόνο από αυτοκτονίες. Κάθε μέρα περίπου 3.000 κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας και αυτοί που τελικά πετυχαίνουν τον σκοπό τους έχουν κάνει προηγουμένως 20 ή και περισσότερες απόπειρες.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, το 2006 σημειώθηκαν 394 θάνατοι από αυτοκτονίες (326 άντρες και 68 γυναίκες). Ο αριθμός όμως των καταγεγραμμένων υπολείπεται του πραγματικού, επειδή κάποιες συγκαλύπτονται για λόγους «στιγματισμού» (π.χ. πτώση από ύψος, δηλητηρίαση κλπ). Λόγω της αύξησης των αυτοκτονιών κατά 15% μετά την οικονομική κρίση, ο αριθμός των θανάτων από αυτοκτονία στη χώρα μας το 2010 υπολογίζεται στους 500.

Αυξητική η τάση των αυτοκτονιών παγκοσμίως

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, τα τελευταία 45 χρόνια υπάρχει αύξηση του αριθμού των αυτοκτονιών κατά 60% σε παγκόσμιο επίπεδο. Η αυτοκτονία σε μερικές χώρες και στις ηλικίες 15-44 ετών αποτελεί μια από τις τρεις πρώτες αιτίες θανάτου και τη δεύτερη αιτία στην ομάδα ηλικιών από 10-24 ετών. Αυτά τα στοιχεία δεν περιλαμβάνουν και τις απόπειρες, οι οποίες είναι περισσότερο από 20 φορές πιο συχνές από την ίδια την αυτοκτονία σαν τελικό αποτέλεσμα. Ως το 1998 οι αυτοκτονίες αντιπροσώπευαν το 1,8% του παγκόσμιου «φορτίου» ασθενειών και , σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ, ως το 2020 θα αποτελεί το 2,4% στις χώρες που έχουν χαρακτηριστεί ως σοσιαλιστικές οικονομίες. Ο δείκτης παγκόσμιας θνητότητας είναι 16 ανά 100.000, δηλαδή ένας θάνατος κάθε 40 δευτερόλεπτα. Στην Ελλάδα και πάντα σύμφωνα με τον ΠΟΥ ο δείκτης είναι περίπου 4 ανά 100.000 ανά έτος.

Η αναλογία αυτοκτονιών είναι παραδοσιακά μεγαλύτερη στους ηλικιωμένους άνδρες, ενώ στους νεότερους ανθρώπους παρουσιάζει αυξητική τάση και κατ΄ επέκταση αποτελούν σήμερα και την ομάδα με τον υψηλότερο κίνδυνο στο ένα τρίτο των χωρών τόσο των αναπτυσσόμενων, όσο και των αναπτυγμένων. Οι ψυχικές διαταραχές, κατά κύριο λόγο η κατάθλιψη και οι συνέπειες από την χρήση αλκοόλ και ουσιών, είναι ο υπ’ αριθμόν ένα παράγοντας κινδύνου για αυτοκτονία στην Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική. Ωστόσο στις Ασιατικές χώρες ένα πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η παρορμητική συμπεριφορά. Στην αυτοκτονία παίζουν ρόλο ένα σύνολο από παράγοντες όπως ψυχολογικοί, κοινωνικοί, βιολογικοί, πολιτιστικοί και περιβαλλοντικοί.

Ανεπαρκής η πρόληψη των αυτοκτονιών

Ανεπαρκής κρίνεται από τον ΠΟΥ η πρόληψη των αυτοκτονιών σε παγκόσμιο επίπεδο εξ αιτίας της απουσίας επαγρύπνησης και της παραδοχής (ταμπού) ότι πρόκειται για ένα μείζον πρόβλημα. Στην πραγματικότητα, ελάχιστες χώρες έχουν συμπεριλάβει την πρόληψη της αυτοκτονίας στις προτεραιότητες τους.

Η πρόληψη απαιτεί παρεμβάσεις καινοτόμες και μεγάλου εύρους με πολυτομεακή προσέγγιση, η οποία θα περιλαμβάνει εκτός από τον τομέα της υγείας και άλλους όπως την εκπαίδευση, την απασχόληση, τη δικαιοσύνη, τη θρησκεία, τη νομολογία, την πολιτική και τα ΜΜΕ. Επί πλέον η αναφορά και η καταγραφή σε σταθερή βάση αποτελεί ένα ζήτημα που επιδέχεται βελτίωση. Εξάλλου το κόστος της αυτοκτονίας είναι τεράστιο καθώς εκτός από την απώλεια σε ανθρώπινες ζωές υπάρχουν και σημαντικές ψυχολογικές επιπτώσεις για την οικογένεια και το φιλικό περιβάλλον αλλά και οικονομικές επιπτώσεις στην κοινωνία.

Ο ΠΟΥ και η Διεθνής Συνεργασία για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας (International Association for Suicide Prevention IASP) συνεργάζονται στενά για την πρόληψη των αυτοκτονικών τάσεων με την κατάλληλη θεραπεία, αλλά και την εφαρμογή προγραμμάτων αγωγής υγείας. Επίσης, εφαρμόζουν προγράμματα συνεχούς παρακολούθησης των ατόμων που έχουν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας. Ζητούν δε από τα ΜΜΕ υπευθυνότητα, όταν αναφέρονται σε θέματα αυτοκτονιών.