Μια σημαντική πρωτοβουλία που αναδεικνύει και ταυτόχρονα σέβεται την ιστορικότητα του τοπίου υλοποιήθηκε στο νησάκι της Παναγίας, στην είσοδο του Γαΐου των Παξών.
Με πρωτοβουλία και ενέργειες του Αλέξανδρου Βελλιανίτη, εγκαταστάθηκε μόνιμος ηλιακός φωτισμός, προσφέροντας μια νέα, διακριτική όψη στο εμβληματικό αυτό σημείο κατά τις νυχτερινές ώρες.
Η περίφημη Μαντόνα στο νησάκι
Το νησάκι, γνωστό και ως Παναγία ή Μαντόνα, φιλοξενεί την ομώνυμη Ιερά Μονή της Παναγίας των Βελλιανιτών. Η ιστορία του μοναστηριού είναι βαθιά συνδεδεμένη με την οικογένεια των Βελλιανιτών, οι οποίοι έφτασαν στους Παξούς τον 16ο αιώνα από το χωριό Βέλλιανη της Ηπείρου. Σύμφωνα με την παράδοση, έφεραν μαζί τους την εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, την οποία αρχικά τοποθέτησαν σε άλλους ναούς πριν αγοράσουν το νησάκι.
Ο σημερινός ναός χτίστηκε πάνω στα ερείπια μιας παλαιοχριστιανικής σταυροειδούς εκκλησίας, που χρονολογείται γύρω στο 550-600 μ.Χ., και έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο μνημείο. Σε έναν κατάλογο εκκλησιών του 1686, ο ναός αναφερόταν ως «παλαιά εκκλησία και χαλασμένη». Το 1721 λειτούργησε ως ανδρικό κοινόβιο μοναστήρι, αργότερα μετατράπηκε σε γυναικείο μέχρι το 1942, και σήμερα δεν έχει μοναχούς.
Ο «ζωμός» από μοσχάρι του Δεκαπενταύγουστου
Η μονή αποτελεί το επίκεντρο των θρησκευτικών εκδηλώσεων για την Κοίμηση της Θεοτόκου, το «Πάσχα του καλοκαιριού», προσελκύοντας πλήθος πιστών. Κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου, το νησάκι της Παναγίας υποδέχεται ντόπιους και επισκέπτες για το μεγάλο πανηγύρι.
Χαρακτηριστικό έθιμο της ημέρας είναι ο «ζωμός», μια σούπα από μοσχάρι που βράζεται και μοιράζεται σε όλους τους προσκυνητές προς τιμήν της Παναγίας. Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας των Βελλιανιτών λιτανεύεται επίσης και τη Δευτέρα του Πάσχα, όπου μεταφέρεται με καΐκι από το νησάκι στον Γάιο.
Η νέα εγκατάσταση φωτισμού έρχεται να συμπληρώσει την κατανυκτική ατμόσφαιρα του χώρου, αναδεικνύοντας με σεβασμό ένα από τα πιο σημαντικά θρησκευτικά και πολιτιστικά μνημεία των Παξών.