Με κάθε μεγαλοπρέπεια εορτάστηκε και φέτος η επέτειος της λύσης της πολιορκίας του Οθωμανικού στόλου, κάτι που η κερκυραϊκή παράδοση αποδίδει σε θαύμα του πολιούχου άγιου της, του Άγιου Σπυρίδωνα. Η πομπή τελέστηκε και φέτος στη Σπιανάδα.
Κάθε 11η Αυγούστου, η πόλη της Κέρκυρας δονείται από τους πανηγυρικούς, θριαμβευτικούς ήχους των φιλαρμονικών της. Η λιτανεία του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνος σε ανάμνηση της λύσης της πολιορκίας του 1716 είναι μια λαμπρή, εορταστική πομπή.
Είναι η ηχηρή επιβεβαίωση μιας νίκης που καθόρισε την τύχη του νησιού και σφράγισε την ιστορική του ταυτότητα. Αποτελεί τη ζωντανή αναπαράσταση ενός γεγονότος που λειτούργησε ως κρίσιμο ανάχωμα στην οθωμανική προέλαση προς την καρδιά της Ευρώπης.
Το σκηνικό του πολέμου
Το ιστορικό πλαίσιο ήταν δυσοίωνο για τη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας. Ο Έβδομος Βενετοτουρκικός Πόλεμος (1714-1718) είχε ξεκινήσει καταστροφικά για τους Βενετούς, οι οποίοι έχασαν μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα ολόκληρη την Πελοπόννησο, το «Βασίλειο του Μορέως». Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, αναθαρρημένη, έστρεψε το βλέμμα της στον επόμενο στρατηγικό στόχο: την Κέρκυρα.
Η κατάληψη του νησιού, του «Κλειδιού της Αδριατικής», θα έδινε στον οθωμανικό στόλο τον απόλυτο έλεγχο της περιοχής και θα άνοιγε τον δρόμο για μια πιθανή εισβολή στην ιταλική χερσόνησο.
Αντιλαμβανόμενη τον θανάσιμο κίνδυνο, η Βενετία επιστράτευσε τον ικανότερο στρατιωτικό που μπορούσε να προσλάβει: τον 59χρονο Γερμανό στρατάρχη, Κόμη Ιωάννη Ματθία φον ντερ Σούλενμπουργκ. Ένας ψυχρός, μεθοδικός και ιδιοφυής επαγγελματίας του πολέμου, ο οποίος ανέλαβε την άμυνα βρίσκοντας τις οχυρώσεις σε επισφαλή κατάσταση και εργάστηκε πυρετωδώς για να τις καταστήσει λειτουργικές και ανθεκτικές.
Η μέγγενη της πολιορκίας
Στις 8 Ιουλίου 1716, μια οθωμανική αρμάδα περίπου 200 πλοίων αποβίβασε στην περιοχή του Ύψού μια εκστρατευτική δύναμη 33.000 ανδρών, υπό την ηγεσία του Καπουδάν Πασά Τζανούμ Κότζα. Απέναντί τους, ο Σούλενμπουργκ είχε να αντιπαρατάξει μόλις 5.000 μαχητές, ένα ετερόκλητο στράτευμα από Βενετούς, Γερμανούς, Ιταλούς και Έλληνες.
Οι Οθωμανοί, χωρίς ουσιαστική αντίσταση, κατέλαβαν την ύπαιθρο και τα στρατηγικά υψώματα γύρω από την πόλη, όπως το λόφο του Αβράμη σφίγγοντας ασφυκτικά τον κλοιό.
Για 42 ημέρες, η Κέρκυρα βίωνε ένα ανηλεή σφυροκόπημα από τα κανόνια της στεριάς και των πλοίων.
Οι υπερασπιστές, όμως, υπό την αμείλικτη πειθαρχία και την ευφυή τακτική του Σούλενμπουργκ, κατάφερναν να αποκρούουν τις συνεχείς εφόδους, να επισκευάζουν τα ρήγματα στα τείχη και να προκαλούν σημαντικές απώλειες στους πολιορκητές με στοχευμένες αντεπιθέσεις.
Η νύχτα που έκρινε την Ιστορία
Η κρισιμότερη στιγμή της πολιορκίας έφτασε το βράδυ της 19ης Αυγούστου. Οι οθωμανικές δυνάμεις, βέβαιες ότι οι υπερασπιστές ήταν πλέον στα όριά τους, εξαπέλυσαν τη γενική, τελική τους επίθεση.
Η μάχη που ακολούθησε ήταν λυσσαλέα και κράτησε για ώρες. Ο ίδιος ο Σούλενμπουργκ, με το σπαθί στο χέρι, βρισκόταν στην πρώτη γραμμή, εμψυχώνοντας τους άνδρες του και διευθύνοντας προσωπικά την άμυνα στα πιο κρίσιμα σημεία. Παρά τη συντριπτική αριθμητική τους υπεροχή, οι Οθωμανοί δεν κατάφεραν ποτέ να διασπάσουν τις γραμμές των αμυνομένων.
Η επίθεση αποκρούστηκε ολοκληρωτικά, αφήνοντας πίσω της χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες στο πεδίο της μάχης και ένα ηθικό ολοκληρωτικά διαλυμένο στο στρατόπεδο των πολιορκητών.
Η οργή του ουρανού και η δύναμη της πίστης
Ενώ η στρατιωτική πλάστιγγα είχε ήδη γύρει αποφασιστικά υπέρ των αμυνομένων, ένα φυσικό φαινόμενο ήρθε να επισφραγίσει τη νίκη και να τη μετατρέψει σε θρύλο. Στις 20 Αυγούστου, μια ξαφνική και ασυνήθιστα βίαιη καταιγίδα ξέσπασε πάνω από το νησί.
Η θεομηνία μετέτρεψε το οθωμανικό στρατόπεδο σε βούρκο, κατέστρεψε την πυρίτιδα και τα εφόδια και προκάλεσε πανικό.
Για τον ταλαιπωρημένο λαό της πόλης, η εξήγηση ήταν μία και υπερβατική: ήταν θεϊκή παρέμβαση. Η βαθιά πίστη των Κερκυραίων απέδωσε τη σωτηρία στο θαύμα του πολιούχου τους, Αγίου Σπυρίδωνος.
Η παράδοση, που παραμένει ισχυρή μέχρι σήμερα, αναφέρει ότι ο Άγιος εμφανίστηκε ως απειλητικός μοναχός με έναν αναμμένο πυρσό πάνω από τα τείχη, τρέποντας τους εχθρούς σε άτακτη φυγή.
Η στρατιωτική αποτυχία, σε συνδυασμό με την καταιγίδα και την είδηση ότι συμμαχικός στόλος πλησίαζε, δεν άφηναν περιθώρια. Στις 22 Αυγούστου, οι οθωμανικές δυνάμεις επιβιβάστηκαν στα πλοία τους και εγκατέλειψαν την Κέρκυρα ταπεινωμένοι.
Η κληρονομιά
Η Βενετική Γερουσία, με μια κίνηση υψηλής πολιτικής ευφυΐας, αναγνώρισε και τις δύο διαστάσεις της νίκης. Με διάταγμα στις 19 Μαρτίου 1717, καθιέρωσε την ετήσια λιτάνευση του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνος κάθε 11η Αυγούστου, ημερομηνία που αντιστοιχούσε στην οριστική αποχώρηση των Οθωμανών με το παλαιό ημερολόγιο.
Με τον τρόπο αυτό, η Βενετία τίμησε τον προστάτη Άγιο, αναγνώρισε το βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα των Κερκυραίων και ενίσχυσε την αφοσίωση των ορθόδοξων υπηκόων της.
Χρόνια πολλά σε όλο τον κόσμο και να έχουμε την υγεία μας να τιμούμε τον πολιούχο μας Άγιο Σπυρίδωνα, κάθε τέτοια ημέρα…