Η «πλασματική» δημοφιλία και οι κρυμμένοι «πρωταθλητές» του Ιονίου Πανεπιστημίου

Λίγοι προτιμούν πολλά από τα τμήματα της ελληνικής περιφέρειας και, ακόμα περισσότερο, των νησιωτικών περιοχών, οταν υπάρχουν ομοειδή στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη. Αυτό αντικατοπτρίζει το επίπεδο σπουδών ή ζωής; Κάθε άλλο (αν και για το δεύτερο, έχει να κάνει όχι με το επίπεδο αλλά το κόστος). Μία σειρά από λόγοι και φέτος διευρύνουν το χάσμα μεταξύ των ΑΕΙ που εδρευουν στα δυο μεγάλα αστικά κέντρα με αυτά της εσχατιάς της Ελλάδας ή των νησιών Αιγαίου και Ιονίου. Και αυτό αποτελεί “βόμβα” ακόμα και στην ίδια την ύπαρξη των περιφερειακών ΑΕΙ…

Η ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής για το 2025 δεν αποτύπωσε απλώς τις επιδόσεις των υποψηφίων, αλλά λειτούργησε ως ένας καθρέφτης των βαθύτερων παθογενειών και των ανισοτήτων που χαρακτηρίζουν το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.

Η εικόνα που προκύπτει είναι αυτή μιας χώρας με δύο ακαδημαϊκές ταχύτητες: από τη μία, τα πανεπιστήμια του κέντρου που διατηρούν την ελκυστικότητά τους, και από την άλλη, τα περιφερειακά ιδρύματα που παλεύουν με τη χαμηλή ζήτηση, τις κατακόρυφες πτώσεις βάσεων και το φαινόμενο των εκατοντάδων κενών θέσεων.

Ένας μικρόκοσμος των εθνικών τάσεων

Μια προσεκτική ανάγνωση των στοιχείων του Ιονίου Πανεπιστημίου αποκαλύπτει μια εικόνα έντονων εσωτερικών αντιθέσεων. Την ώρα που το Τμήμα Μουσικών Σπουδών στην Κέρκυρα κατέγραφε εντυπωσιακή άνοδο 560 μορίων, φτάνοντας τα 13.440 μόρια, το Τμήμα Πληροφορικής στο ίδιο νησί υφίστατο μια πρωτοφανή κατάρρευση, χάνοντας 990 μόρια για να διαμορφώσει τη βάση του στα 8.640. Η πτώση δεν περιορίστηκε εκεί, καθώς το Τμήμα Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας είδε τη βάση του να μειώνεται κατά 665 μόρια, ενώ ακόμη και το παραδοσιακά υψηλόβαθμο Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας σημείωσε σημαντική πτώση 520 μορίων.

Παράλληλα, το φαινόμενο των αδιάθετων θέσεων έλαβε ανησυχητικές διαστάσεις. Το Τμήμα Ιστορίας και Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Επιστημών, παρότι σημείωσε οριακή άνοδο 160 μορίων, κατάφερε να καλύψει μόλις 12 από τις 109 θέσεις που προσέφερε, αφήνοντας 97 κενές. Αντίστοιχα, στο Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων στο Αργοστόλι, 70 θέσεις έμειναν χωρίς φοιτητές. Αυτά τα νούμερα δεν είναι απλώς στατιστικά· υποδηλώνουν μια σαφή αναντιστοιχία μεταξύ του ακαδημαϊκού χάρτη και των πραγματικών επιλογών των υποψηφίων, ένα πρόβλημα που μαστίζει κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, την περιφέρεια.

Το αγεφύρωτο χάσμα Κέντρου – Περιφέρειας

Τα στοιχεία του 2025 επιβεβαιώνουν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι το χάσμα ανάμεσα στα πανεπιστήμια του κέντρου (Αθήνα, Πειραιάς, Θεσσαλονίκη) και της περιφέρειας όχι απλώς παραμένει, αλλά βαθαίνει. Η μέση βάση εισαγωγής σε ομοειδή τμήματα παρουσιάζει τεράστιες αποκλίσεις. Για παράδειγμα, οι σπουδές τουρισμού στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο απαιτούν 9.820 μόρια, ενώ στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής στο Αιγάλεω η βάση εκτοξεύεται στα 15.850 μόρια.

Η «ακαδημαϊκή μετανάστευση» των αριστούχων προς τα μεγάλα αστικά κέντρα είναι μια πραγματικότητα που οδηγεί τα περιφερειακά ιδρύματα σε έναν φαύλο κύκλο. Η χαμηλή ζήτηση οδηγεί σε πτώση των βάσεων, η οποία με τη σειρά της αποθαρρύνει ακόμη περισσότερους υποψηφίους από το να τα επιλέξουν, ενισχύοντας την αντίληψη ότι πρόκειται για «δεύτερης κατηγορίας» επιλογές. Το φαινόμενο των κενών θέσεων είναι το τελικό σύμπτωμα αυτής της διαδικασίας και αφορά σχεδόν αποκλειστικά την περιφέρεια.

Το γεωγραφικό αποτύπωμα

Η ανάλυση των βάσεων ανά επιστημονικό πεδίο επιβεβαιώνει ότι η γεωγραφική θέση ενός τμήματος είναι συχνά πιο καθοριστική από το ίδιο το αντικείμενο σπουδών.

• Πληροφορική και Θετικές Επιστήμες: Το χάσμα είναι εδώ αγεφύρωτο. Το Τμήμα Πληροφορικής του Ιονίου με τα 8.640 μόρια απέχει παρασάγγας από τα αντίστοιχα τμήματα του ΑΠΘ (17.720 μόρια) και του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (17.590 μόρια). Η διαφορά των 9.000 μορίων δεν αντικατοπτρίζει διαφορά στην ποιότητα των σπουδών, αλλά τη συντριπτική προτίμηση των αριστούχων για τα ιδρύματα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Τα περιφερειακά τμήματα πληροφορικής φαίνεται πως λειτουργούν κυρίως ως «λύσεις ανάγκης» για υποψηφίους που δεν κατάφεραν να εισαχθούν στα κεντρικά ΑΕΙ.

• Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες: Το πεδίο αυτό δέχεται τη μεγαλύτερη πίεση στην περιφέρεια. Το Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου (8.560 μόρια) και οι 97 κενές θέσεις του αποτελούν το πιο ηχηρό καμπανάκι. Συγκριτικά, το αντίστοιχο τμήμα του ΕΚΠΑ απαιτεί 11.838 μόρια και του ΑΠΘ 12.425, χωρίς φυσικά να αντιμετωπίζουν ζήτημα κενών θέσεων. Η τάση αυτή δείχνει ότι οι ανθρωπιστικές σπουδές, όταν δεν συνδέονται με την ακαδημαϊκή αίγλη των μεγάλων αστικών κέντρων, χάνουν δραματικά την ελκυστικότητά τους.

• Τμήματα-«Πρωταθλητές» της Περιφέρειας: Μέσα σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον, υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις που αποδεικνύουν ότι η περιφέρεια μπορεί να πετύχει. Το Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου, παρά την πτώση του, διατηρεί μια υψηλή βάση στα 14.300 μόρια. Η μοναδικότητα του αντικειμένου του το καθιστά ελκυστικό πόλο για στοχευμένους υποψηφίους από όλη την Ελλάδα. Το ίδιο ισχύει και για το Τμήμα Μουσικών Σπουδών (13.440 μόρια). Ηυψηλή εξειδίκευση και η προσφορά ενός μοναδικού προγράμματος σπουδών δείχνουν να μπορούν να υπερνικήσουν το γεωγραφικό μειονέκτημα.