Εκρηκτική αύξηση στο τέλος ταφής σε Κέρκυρα και Ιόνια

Η διαχείριση των απορριμμάτων αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά και πολυσυζητημένα ζητήματα για την τοπική αυτοδιοίκηση στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων.

Οι δήμοι της περιοχής βρίσκονται αντιμέτωποι με μια πρωτοφανή αύξηση στις εισφορές τους προς τον Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Ιονίων Νήσων (ΦΟΔΣΑ Ι.Ν.), με τα ποσοστά της αύξησης να ξεπερνούν το 2.000% μέσα στην πενταετία 2021-2025. Παράλληλα, η εφαρμογή του περιβαλλοντικού τέλους ταφής και οι αλλαγές στο πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων έχουν δημιουργήσει έντονες αντιδράσεις από δημοτικές αρχές, πολιτικές παρατάξεις, εργαζομένους και πολίτες.

Η συζήτηση για το πώς θα αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις αυτών των αυξήσεων παραμένει ανοιχτή, με τις προτάσεις να ποικίλλουν από την αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής του ΦΟΔΣΑ έως την πλήρη αλλαγή του μοντέλου διαχείρισης απορριμμάτων.

Η εξέλιξη των εισφορών: Από το 2021 έως το 2025

Τα στοιχεία που έχουν δημοσιοποιηθεί σκιαγραφούν μια εικόνα συνεχούς και εκρηκτικής αύξησης στις εισφορές των δήμων της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων προς τον ΦΟΔΣΑ Ι.Ν., ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη συνολική διαχείριση των απορριμμάτων στην περιοχή. Οι αυξήσεις αυτές αποτυπώνουν τις επιπτώσεις των αλλαγών στο νομοθετικό πλαίσιο, των αναγκών χρηματοδότησης και της εφαρμογής του τέλους ταφής.
Ακολουθεί αναλυτική εικόνα των εισφορών που καταβλήθηκαν από κάθε δήμο για την περίοδο 2021-2025, καθώς και τα ποσοστά αύξησης που σημειώθηκαν μέσα σε αυτά τα χρόνια. Τα στοιχεία καταδεικνύουν σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στους δήμους, με κάποιες περιοχές να παρουσιάζουν θεαματική αύξηση.

Δήμοι Κέρκυρας και Παξών

Δήμος Κεντρικής Κέρκυρας: Η εισφορά εκτοξεύθηκε από τις 30.841,04 € το 2021 στις 821.001,89 € το 2025, σημειώνοντας αύξηση 2.562%. Αυτή η εντυπωσιακή αύξηση αντικατοπτρίζει πιθανώς την ενίσχυση των ταμείων ή τις αλλαγές στις χρηματοδοτικές ανάγκες του δήμου.
Δήμος Βόρειας Κέρκυρας: Από 8.163,80 € το 2021, η εισφορά έφτασε στις 211.367,13 € το 2025, με αύξηση 2.490%.
Δήμος Νότιας Κέρκυρας: Η εισφορά αυξήθηκε κατά 2.420%, από 7.166,01 € το 2021 σε 180.367,92 € το 2025.
Δήμος Παξών: Παρουσιάζει μια από τις μεγαλύτερες ποσοστιαίες αυξήσεις, με 2.800%, από 1.043,15 € το 2021 σε 30.167,34 € το 2025.

Δήμοι Ιονίων Νήσων (Ζάκυνθος, Κεφαλονιά, Ιθάκη, Λευκάδα)

Δήμος Ζακύνθου: Παρά την ήδη υψηλή βάση εισφοράς, σημειώθηκε αύξηση 12,32%, από 2.318.000,00 € το 2021 σε 2.603.601,36 € το 2025.
Δήμος Αργοστολίου: Η εισφορά αυξήθηκε κατά 69,23%, από 398.973,52 € το 2021 σε 675.182,78 € το 2025.
Δήμος Ληξουρίου: Σημειώθηκε αύξηση 92,94%, από 94.445,18 € το 2021 σε 182.221,09 € το 2025.
Δήμος Σάμης: Η αύξηση ήταν ακόμη μεγαλύτερη, φτάνοντας το 117,48%, με τις εισφορές να διαμορφώνονται από 83.870,24 € το 2021 σε 182.404,37 € το 2025.
Δήμος Ιθάκης: Παρουσίασε θεαματική αύξηση 142%, από 43.000,00 € το 2021 σε 104.149,36 € το 2025.
Δήμος Λευκάδας: Η εισφορά αυξήθηκε κατά 258,04%, από 28.125,00 € το 2021 σε 100.697,81 € το 2025.
Δήμος Μεγανησίου: Παρά το μικρότερο απόλυτο μέγεθος, η αύξηση ήταν σημαντική, φτάνοντας το 230%, από 1.289,00 € το 2021 σε 4.257,82 € το 2025.

Τα αίτια των αυξήσεων

Η κατακόρυφη αύξηση στις εισφορές των δήμων προς τον ΦΟΔΣΑ Ι.Ν. οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, οι οποίοι αλληλεπιδρούν μεταξύ τους:
Αναπροσαρμογή της τιμολογιακής πολιτικής: Η ανάγκη χρηματοδότησης του ΦΟΔΣΑ οδήγησε σε αυστηρότερη τιμολογιακή πολιτική, με στόχο να καλυφθούν οι αυξημένες δαπάνες για τη λειτουργία των εγκαταστάσεων, τη μεταφορά απορριμμάτων και τη διαχείριση των υπολειμμάτων.
Εφαρμογή του τέλους ταφής: Το τέλος ταφής, το οποίο θεσπίστηκε με τον νόμο 4042/2012 και τέθηκε σε εφαρμογή το 2022, επιβάλλει κόστος 20 ευρώ ανά τόνο απορριμμάτων που καταλήγουν σε ΧΥΤΑ. Το κόστος αυτό αυξάνεται σταδιακά, φτάνοντας τα 55 ευρώ ανά τόνο το 2027.
Αύξηση του όγκου των απορριμμάτων: Η αύξηση των απορριμμάτων που παράγονται στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, ειδικά κατά την τουριστική περίοδο, έχει επιβαρύνει το σύστημα διαχείρισης.
Κενά στο πλαίσιο ανακύκλωσης: Παρά τις προσπάθειες ενίσχυσης της ανακύκλωσης, μεγάλος όγκος απορριμμάτων εξακολουθεί να καταλήγει σε ΧΥΤΑ, αυξάνοντας το κόστος διαχείρισης.

Το τέλος ταφής

Το τέλος ταφής αποτελεί ένα από τα πιο επίμαχα ζητήματα στη διαχείριση απορριμμάτων. Η επιβολή του βασίζεται στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και αποσκοπεί στη μείωση του όγκου απορριμμάτων που καταλήγουν σε ΧΥΤΑ, προωθώντας την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση. Ωστόσο, η εφαρμογή του έχει προκαλέσει αντιδράσεις, καθώς θεωρείται ότι μεταφέρει το κόστος στους δημότες, μέσω αυξήσεων στα ανταποδοτικά τέλη καθαριότητας και φωτισμού.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, το τέλος ταφής παρακρατείται απευθείας από τους δημοτικούς προϋπολογισμούς, δημιουργώντας πρόσθετη πίεση στους δήμους. Στην περίπτωση της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, όπου οι τουριστικές δραστηριότητες αυξάνουν σημαντικά τον όγκο των απορριμμάτων, το κόστος αυτό είναι ιδιαίτερα υψηλό.

Η επερώτηση της Λαϊκής Συσπείρωσης

Η «Λαϊκή Συσπείρωση Ιονίων Νήσων» κατέθεσε επερώτηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο για το ζήτημα των αυξήσεων στις εισφορές των δήμων και την επιβολή του τέλους ταφής. Στην επερώτηση, γίνεται λόγος για «χαράτσια» που μετακυλίονται στους δημότες, ενώ καταγγέλλεται η πολιτική που εφαρμόζεται στη διαχείριση των απορριμμάτων.
Συγκεκριμένα, η επερώτηση αναφέρει:
«Δεν είναι η πρώτη φορά που καταγγέλλουμε την πολιτική που φορτώνει στις πλάτες του λαού “πράσινους” φόρους, στο πλαίσιο της ανταποδοτικότητας στη διαχείριση των απορριμμάτων. Δεν είναι πρώτη φορά που φέρνουμε προς συζήτηση το Θέμα ΦΟΔΣΑ, το χορό εκατομμυρίων που απολαμβάνουν οι επιχειρηματικοί όμιλοι και την Τιμολογιακή Πολιτική, αλλά η Περιφερειακή Αρχή έχει αρνηθεί κάθε συζήτηση».
Η Λαϊκή Συσπείρωση υποστηρίζει ότι η διαχείριση των απορριμμάτων θα πρέπει να γίνεται από αποκλειστικά δημόσιο φορέα, χρηματοδοτούμενο από τον κρατικό προϋπολογισμό και στελεχωμένο με μόνιμο επιστημονικό προσωπικό. Επίσης, ζητά την κατάργηση του «τέλους ταφής» και την άμεση ενίσχυση των δήμων για την κάλυψη των αναγκών τους.

Οι αντιδράσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης

Οι αυξήσεις στις εισφορές και η εφαρμογή του τέλους ταφής έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από δημάρχους και δημοτικά συμβούλια. Πολλοί δήμαρχοι κάνουν λόγο για ένα «ασφυκτικό» οικονομικό περιβάλλον, το οποίο καθιστά δύσκολη την υλοποίηση άλλων έργων και παροχών προς τους δημότες.
Όσον αφορά τις κατηγορίες για υπέρμετρες αυξήσεις των δημοτικών τελών με τρέχουσες αποφάσεις, Μαχειμάρης και Πουλημένος έχουν υποστηρίξει σε δηλώσεις τους ότι είναι δίκαιες και απαραίτητες.
Ο Δήμαρχος Βόρειας Κέρκυρας, Γιώργος Μαχειμάρης, τόνισε ότι ο δήμος του έχει επενδύσει σε ένα καινοτόμο μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων, με έμφαση στην ανακύκλωση. «Ο μπλε κάδος στο δήμο μας αποτελεί πλέον ένα ρεύμα για τα μέταλλα, ενώ το υπόλειμμα μας στο Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) είναι 4-5%», δήλωσε. Ωστόσο, υπογράμμισε ότι το αυξημένο κόστος μεταφοράς απορριμμάτων και το τέλος ταφής ξεπερνούν τις 500.000 ευρώ, δημιουργώντας σοβαρές πιέσεις στον προϋπολογισμό.
Από την πλευρά του, ο Δήμαρχος Κεντρικής Κέρκυρας, Στέφανος Πουλημένος, επεσήμανε ότι η αναπροσαρμογή των δημοτικών τελών ήταν αναπόφευκτη, λόγω της μακροχρόνιας έλλειψης επικαιροποίησης. «Τα υφιστάμενα ανταποδοτικά τέλη προέρχονται από το 2007 για τη Δημοτική Ενότητα Κερκυραίων και από το 1999 για τις υπόλοιπες δημοτικές ενότητες», δήλωσε, τονίζοντας ότι όλα τα έσοδα του δήμου κατευθύνονταν στη διαχείριση απορριμμάτων, αφήνοντας ελάχιστους πόρους για άλλες ανάγκες.

Η «αμαρτωλή» ιστορία του τέλους ταφής!

Tο «τέλος ταφής» είχε προβλεφθεί με τον νόμο 4042/2012 και εντάχθηκε στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων του 2015. Mετονομάστηκε με νόμο σε «περιβαλλοντική εισφορά» (άρθρο 55 του Ν.4609/3.5.2019) και από 1/1/2020 θεσμοθετήθηκε η καταβολή του προβλέποντας για το 2022, ως έτος εκκίνησης, το «τέλος ταφής» να διαμορφωθεί στα 20 ευρώ ανά τόνο αποβλήτων που καταλήγουν στον ΧΥΤΑ Φυλής, με αύξηση 5 ευρώ ετησίως.
Το 2023, το Υπουργείο Εσωτερικών με σχετικές αποφάσεις (ν.5069/23) πλήρωσε το «τέλος ταφής» του 2022 και του α΄ εξαμήνου του 2023, ποσά που τα παρακρατεί από τους κρατικούς πόρους υπέρ δήμων μέσα στο 2024, απομειώνοντας σοβαρά τη χρηματοδότηση των δημοτικών προϋπολογισμών.
Τώρα γίνεται… εκκαθάριση οφειλών και διαχειριστικού κόστους για την περίοδο 2021-2024, και το αυξημένο ποσό, που προκύπτει σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις των προϋπολογισμών των δήμων για το 2024 το κάνει άμεσα απαιτητό από τους δήμους, με βάση την νέα νομοθεσία (ν.5151/24), που προβλέπει ότι: «η ετήσια εισφορά των δήμων, καταβάλλεται σε 12 ισόποσες δόσεις» και «το ποσό της ετήσιας εισφοράς … θα παρακρατείται από την “ΔΕΗ Α.Ε.” ή τον εναλλακτικό πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας, από τα έσοδα του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους καθαριότητας και φωτισμού του οικείου δήμου..». Παράλληλα, βεβαίως, θα παρακρατούνται και οι τρέχουσες οφειλόμενες εισφορές…! Όλη αυτή η κατάσταση επιβαρύνει άμεσα τους προυπολογισμούς των Δήμων και έμμεσα την τσέπη των πολιτών, στο πλαίσιο της… ανταποδοτικότητας στη διαχείριση των σκουπιδιών της Αττικής, για τα οποία ακόμη αναζητούνται λύσεις!

ΦΟΔΣΑ Ιονίων Νήσων, το «άρρωστο τέκνο» μιας αντιλαϊκής πολιτικής

Σε σοβαρά προβλήματα λειτουργίας και διαχείρισης φαίνεται ότι βρίσκεται ο ΦΟΔΣΑ Ιονίων Νήσων, σύμφωνα με επερώτηση που κατέθεσε ο επικεφαλής της παράταξης «ΑΝ.Α.ΣΑ. για τα Ιόνια Νησιά», κ. Θεόδωρος Γαλιατσάτος, προς το Περιφερειακό Συμβούλιο Ιονίων Νήσων.

Ο Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ), που δημιουργήθηκε με κυβερνητική πρωτοβουλία, δεν κατάφερε να λάβει την απαραίτητη πιστοποίηση από τη Ρυθμιστική Αρχή Αξιολόγησης Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), λόγω σοβαρών ελλείψεων και αποκλίσεων από τα προβλεπόμενα κριτήρια.
Η επερώτηση, με τίτλο «ΦΟΔΣΑ Ιονίων Νήσων: Το άρρωστο τέκνο μιας αντιλαϊκής πολιτικής», αναδεικνύει τις αδυναμίες του Φορέα, οι οποίες, όπως υποστηρίζεται, απορρέουν από μια πολιτική που στοχεύει περισσότερο στον έλεγχο οικονομικών συμφερόντων παρά στη βελτίωση της περιβαλλοντικής διαχείρισης. Ακολουθεί αναλυτική παρουσίαση των θεμάτων που προκύπτουν, καθώς και των ερωτημάτων που θέτει ο κ. Γαλιατσάτος προς τον Περιφερειάρχη Ιονίων Νήσων.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία από την αξιολόγηση της ΡΑΑΕΥ, ο ΦΟΔΣΑ Ιονίων Νήσων εμφανίζει πολλαπλές δυσλειτουργίες, οι οποίες επηρεάζουν άμεσα την αποτελεσματικότητά του στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Μεταξύ άλλων, τα βασικά προβλήματα που καταγράφηκαν περιλαμβάνουν:
Προβληματική διαχείριση των στερεών αποβλήτων, με εμφανή αδυναμία στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των απαιτούμενων διαδικασιών.
Ανεπαρκής στελέχωση και λανθασμένη κατανομή προσωπικού, γεγονός που οδηγεί σε καθυστερήσεις και δυσλειτουργίες.
Μη ενσωμάτωση του τέλους ταφής, που αποτελεί νόμιμη και περιβαλλοντική υποχρέωση, αλλά παραμένει σε εκκρεμότητα.
Παράλληλα, στις προτάσεις βελτίωσης που παρατίθενται, αποκαλύπτεται μια εξίσου ανησυχητική εικόνα. Προτείνονται συγκεκριμένες παρεμβάσεις, όπως:
Η υλοποίηση ενός ολιστικού σχεδίου ανακύκλωσης.
Η ενίσχυση της στελέχωσης με κατάλληλο προσωπικό.
Η προώθηση δράσεων με στόχο την αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης και τη μείωση της υγειονομικής ταφής.
Η ανάπτυξη δικτύων χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων.
Πολιτική και συμφέροντα πίσω από τον ΦΟΔΣΑ
Ο κ. Γαλιατσάτος, στο κείμενο της επερώτησής του, ασκεί έντονη κριτική στην κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, κατηγορώντας την ότι ο ΦΟΔΣΑ δημιουργήθηκε κυρίως για την εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων. Όπως υποστηρίζει, ο φορέας έχει σχεδιαστεί με στόχο τον έλεγχο της κατασκευής των μονάδων διαχείρισης αποβλήτων στα Ιόνια Νησιά και την εκμετάλλευσή τους για περισσότερα από δώδεκα χρόνια από συγκεκριμένους οικονομικούς κύκλους. Κατά τον ίδιο, η βελτίωση των συνθηκών διαχείρισης και η ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος βρίσκονται σε δεύτερη μοίρα.
Η κριτική αυτή εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα της κυβερνητικής πολιτικής στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων αλλά και το κατά πόσο οι επιλογές που γίνονται εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον.

Τα ερωτήματα προς τον Περιφερειάρχη

Ο κ. Γαλιατσάτος, απευθυνόμενος στον Περιφερειάρχη Ιονίων Νήσων, ζητά συγκεκριμένες απαντήσεις σχετικά με την κατάσταση του ΦΟΔΣΑ και τον σχεδιασμό για το μέλλον. Τα ερωτήματα που θέτει περιλαμβάνουν:
Ποια είναι τα ποσοστά ανακύκλωσης ανά δήμο και νησί στα Ιόνια Νησιά; Υπάρχει σχέδιο δράσης για τη βελτίωσή τους και, αν ναι, από πότε εφαρμόζεται;
Με ποιον τρόπο σκοπεύει η Περιφέρεια να καλύψει τις ελλείψεις σε προσωπικό; Θα καταφύγει στη λύση των εποχικών υπαλλήλων ή στην πρόσληψη ιδιωτών;
Ποια είναι η θέση της Περιφέρειας για το τέλος ταφής και πώς θα αντιμετωπιστεί το ζήτημα;
Τι προβλέπει ο προϋπολογισμός του φορέα για το 2025 σε ό,τι αφορά τις εισφορές των δήμων-μετόχων;
Πότε αναμένεται να ξεκινήσει η λειτουργία των μονάδων διαχείρισης αποβλήτων σε Κέρκυρα και Λευκάδα;
Υπάρχει σχεδιασμός για τη δημιουργία ΧΥΤΥ στην Κέρκυρα; Αν ναι, πού και πότε θα υλοποιηθεί;
Στη Ζάκυνθο, εκφράζονται φόβοι για την ταχεία πλήρωση του κυττάρου λόγω της εναπόθεσης παλαιών απορριμμάτων από τον Λίβα. Ποια είναι η θέση της Περιφέρειας για αυτό το ζήτημα;