Μείωση καθυστερήσεων ή κενές εξαγγελίες;

Αλλαγές στη δικαιοσύνη: Τι σημαίνουν για τον πολίτη και την καθημερινότητά του. Δικαστικός χάρτης, υποδομές και διαφάνεια. Δεν ήλθε ο Φλωρίδης τελικά: “έφταιγε” η παρουσία Κωνσταντοπούλου;

Η ελληνική δικαιοσύνη βρίσκεται σε τροχιά αλλαγών. Με 22 εξαγγελίες που περιλαμβάνουν θεσμικές μεταρρυθμίσεις, επενδύσεις σε υποδομές και ψηφιοποίηση διαδικασιών, το Υπουργείο Δικαιοσύνης φιλοδοξεί να λύσει τα διαχρονικά προβλήματα του συστήματος. Αλλά για ενίσχυση με προσωπικό, ούτε λέξη…

Στόχος η μείωση του χρόνου έκδοσης τελεσίδικων αποφάσεων

Η καθυστέρηση στην έκδοση τελεσίδικων δικαστικών αποφάσεων αποτελεί διαχρονικό πρόβλημα της ελληνικής δικαιοσύνης. Με μέσο χρόνο 1.492 ημέρες, η χώρα μας κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης ως προς την ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης.

Σύμφωνα με τον Υφυπουργό Δικαιοσύνης Γιάννη Μπούγα και τα όσα ανακοίνωσε από το βήμα της εναρκτήριας εκδήλωσης της συνόδου της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδας, η μείωση αυτού του χρόνου αποτελεί κεντρική προτεραιότητα για την κυβέρνηση. Τα μέτρα που έχουν δρομολογηθεί, όπως ο νέος δικαστικός χάρτης, η ψηφιοποίηση των διαδικασιών και η αύξηση του προσωπικού, αναμένεται να συμβάλουν καθοριστικά στην επίτευξη του στόχου.

Υπογραφή σύμβασης για την ανεξαρτησία του δικηγορικού επαγγέλματος

Η Ελλάδα προχωρά στην υπογραφή της σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ανεξαρτησία του δικηγορικού επαγγέλματος. Η σύμβαση αυτή θεσπίζει αυστηρά πρότυπα για την προστασία της ανεξαρτησίας των δικηγόρων, αναγνωρίζοντας τον κρίσιμο ρόλο τους στην προάσπιση των δικαιωμάτων των πολιτών και την εύρυθμη λειτουργία του κράτους δικαίου.

Η υπογραφή της σύμβασης επιβεβαιώνει τη δέσμευση της χώρας για τη διασφάλιση της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας των δικηγόρων από παρεμβάσεις, είτε αυτές προέρχονται από κρατικούς φορείς είτε από ιδιωτικά συμφέροντα.

Πρόγραμμα 450 εκατομμυρίων ευρώ για υποδομές

Το πρόγραμμα επενδύσεων ύψους 450 εκατομμυρίων ευρώ αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες παρεμβάσεις στον τομέα των υποδομών της δικαιοσύνης. Η χρηματοδότηση προέρχεται από το ΕΣΠΑ, το Ταμείο Ανάκαμψης και εθνικούς πόρους, και περιλαμβάνει:

Κατασκευή νέων δικαστικών μεγάρων.

Ανακαίνιση και συντήρηση υφιστάμενων κτιρίων.

Εγκατάσταση σύγχρονων ψηφιακών συστημάτων που θα υποστηρίζουν τη λειτουργία των δικαστηρίων.

Δημιουργία ψηφιακής πλατφόρμας για εκκρεμείς υποθέσεις

Μία από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες που ανακοινώθηκαν είναι η δημιουργία ψηφιακής πλατφόρμας για την εκκαθάριση εκκρεμών υποθέσεων ανακοπών κατά της αναγκαστικής εκτέλεσης. Σήμερα, οι υποθέσεις αυτές συσσωρεύονται στα δικαστήρια, με αποτέλεσμα πολλές από αυτές να μην εξετάζονται μέχρι και το 2036.

Η νέα πλατφόρμα θα επιτρέπει την ταχύτερη διεκπεραίωση αυτών των υποθέσεων, μειώνοντας τον φόρτο εργασίας των δικαστηρίων και επιταχύνοντας τη διαδικασία εκκαθάρισης.

Θεσμοθέτηση ποινικής ευθύνης των νομικών προσώπων

Για πρώτη φορά στην ελληνική νομοθεσία θεσπίστηκε η ποινική ευθύνη των νομικών προσώπων. Η ρύθμιση αυτή ευθυγραμμίζεται με διεθνείς πρακτικές και προβλέπει ότι εταιρείες και οργανισμοί που εμπλέκονται σε ποινικές παραβάσεις μπορούν πλέον να λογοδοτούν νομικά.

Μέχρι σήμερα, η ευθύνη για παράνομες πράξεις που διέπρατταν νομικά πρόσωπα περιοριζόταν στα φυσικά πρόσωπα που ενεργούσαν εκ μέρους τους. Με τη νέα ρύθμιση, τα ίδια τα νομικά πρόσωπα ενδέχεται να υποστούν κυρώσεις, όπως πρόστιμα, περιορισμούς στη λειτουργία τους ή άλλες ποινές, ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης.

Ολοκλήρωση του Δικαστικού Χάρτη

Η ολοκλήρωση και εφαρμογή του δικαστικού χάρτη αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις που έχει υλοποιηθεί στη δικαιοσύνη τα τελευταία χρόνια. Ο νέος δικαστικός χάρτης, ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή στις 16 Σεπτεμβρίου 2024, αλλάζει ριζικά τη γεωγραφική και λειτουργική κατανομή των δικαστηρίων σε όλη την επικράτεια.

Η βασική φιλοσοφία της μεταρρύθμισης εστιάζει στη δίκαιη κατανομή της δικαστηριακής ύλης, με στόχο την αποσυμφόρηση υπερφορτωμένων δικαστικών μονάδων και την καλύτερη διαχείριση των διαθέσιμων ανθρώπινων και υλικών πόρων. Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία που παρουσίασε ο Υφυπουργός, η εφαρμογή του δικαστικού χάρτη έχει ήδη επιφέρει αύξηση κατά 15% στον ρυθμό εκκαθάρισης υποθέσεων.

Αναμόρφωση του κληρονομικού δικαίου

Μετά από 80 χρόνια, το κληρονομικό δίκαιο της Ελλάδας αναμορφώνεται, προκειμένου να ανταποκριθεί στις σύγχρονες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Η αλλαγή αυτή κρίνεται απαραίτητη, καθώς το ισχύον νομικό πλαίσιο βασίζεται σε διατάξεις που θεσπίστηκαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της σημερινής εποχής.

Η αναμόρφωση περιλαμβάνει:

• Εισαγωγή του θεσμού της κληρονομικής σύμβασης: Το νέο αυτό εργαλείο προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία στις κληρονομικές ρυθμίσεις, επιτρέποντας στους πολίτες να προσαρμόζουν τις διαθήκες τους σε εξατομικευμένες ανάγκες.
• Απλοποίηση των διαδικασιών κληρονομικής διαδοχής: Οι αλλαγές στοχεύουν στη μείωση της γραφειοκρατίας και στην επιτάχυνση της διαδικασίας μεταβίβασης περιουσιακών στοιχείων.
• Προστασία ευπαθών ομάδων: Προβλέπονται ειδικές διατάξεις για την προστασία ανηλίκων και άλλων ευάλωτων ομάδων που δικαιούνται κληρονομικά δικαιώματα.

Ενίσχυση του ελέγχου για το «πόθεν έσχες»

Η ενίσχυση του ελέγχου των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης («πόθεν έσχες») αποτελεί μία από τις κεντρικές παρεμβάσεις που ανακοίνωσε ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης. Το μέτρο επικεντρώνεται στη διαφάνεια και τη λογοδοσία, με στόχο την καταπολέμηση της διαφθοράς και της παράνομης απόκτησης περιουσιακών στοιχείων.

Θεσμοθέτηση δεσμευτικών προθεσμιών για διαδίκους και δικαστήρια

Η καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης αποτελεί διαχρονικό πρόβλημα στην Ελλάδα. Η εισαγωγή δεσμευτικών προθεσμιών για διαδίκους και δικαστήρια στοχεύει στη μείωση των καθυστερήσεων, που συχνά οδηγούν σε απαξίωση του δικαστικού συστήματος.

Με τη νέα ρύθμιση, τίθεται ένα σαφές χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση συγκεκριμένων σταδίων της δικαστικής διαδικασίας. Οι διάδικοι υποχρεώνονται να καταθέτουν τα απαιτούμενα έγγραφα εντός προκαθορισμένων περιόδων, ενώ τα δικαστήρια υποχρεούνται να εκδίδουν αποφάσεις εντός συγκεκριμένου χρονικού πλαισίου.

Η εφαρμογή του μέτρου συνοδεύεται από προβλέψεις για τη διασφάλιση της εφαρμογής του. Σε περιπτώσεις μη τήρησης των προθεσμιών, προβλέπονται κυρώσεις ή επιπτώσεις, ανάλογα με την περίπτωση.

Ψηφιακές υποδομές και ηλεκτρονικές υπηρεσίες

Σημαντικό μέρος των αλλαγών αφορά την ενίσχυση των ψηφιακών υποδομών της δικαιοσύνης. Τα μέτρα που υλοποιούνται περιλαμβάνουν:

• Την ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων, που μειώνει τη γραφειοκρατία και επιταχύνει τις διαδικασίες.
• Την εφαρμογή ηλεκτρονικού πινακίου, που επιτρέπει την παρακολούθηση των υποθέσεων σε πραγματικό χρόνο.
• Τη δυνατότητα τηλεδικών, που διευκολύνει τη συμμετοχή δικηγόρων και διαδίκων χωρίς φυσική παρουσία.
• Η αξιοποίηση της τεχνολογίας αναμένεται να βελτιώσει σημαντικά τη λειτουργία των δικαστηρίων και την εξυπηρέτηση των πολιτών.

Άλλες εξαγγελίες

• Πιλοτική εφαρμογή ηλεκτρονικού φακέλου για κτηματολογικές αγωγές
• Εισαγωγή του θεσμού της κληρονομικής σύμβασης
• Δημιουργία ψηφιακής πλατφόρμας για δημοσίευση διαθηκών
• Διεύρυνση των αδικημάτων δωροδοκίας και αύξηση του πλαισίου ποινής
• Επιμόρφωση δικαστικών λειτουργών
• Πρόσληψη δικαστικών υπαλλήλων και αναβάθμιση της εκπαίδευσής τους
• Μεταστέγαση του Δικαστικού Μεγάρου Πειραιά
• Πρόγραμμα 50 εκατομμυρίων ευρώ για επισκευές και νέες κατασκευές
• Εκπόνηση Κώδικα Εναλλακτικής Επίλυσης Διαφορών
• Αναμόρφωση του δικαίου της δικαστικής συμπαράστασης
• Σύνταξη νέου Κώδικα Δικηγόρων
• Μυστική ψηφοφορία για την επιλογή ηγεσίας ανώτατων δικαστηρίων