Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός Χρήστος Ζερεφός βρέθηκε το προηγούμενο διάστημα στην Κέρκυρα, καλεσμένος –μαζί με κορυφαίους επιστήμονες- στο Διεθνές Συνέδριο για τη Διεθνή Πρωτοβουλία Ανασυνθέσεων Ατμοσφαιρικής Κυκλοφορίας από τη Γη (ACRE).
Ήρθε η ώρα να απαλλαγούμε από τα ορυκτά καύσιμα
Η ενέργεια της φύσης είναι τεράστια και πρέπει να την εκμεταλλευτούμε
Αν συνεχίσουμε έτσι, οι σφοδρές κακοκαιρίες θα είναι κάτι συνηθισμένο
Το μεσογειακό κλίμα είναι ευάλωτο
Όποιος μπλέξει την επιστήμη του με την πολιτική χάνει κάθε αξιοπιστία
Φοβάμαι τους ηγέτες που ζουν με την προοπτική των 4 ετών θητείας. Η σωστή θεώρηση των μεγάλων πολιτικών είναι η προοπτική των γενεών.
Και τα νέα δεν είναι διόλου ενθαρρυντικά. Όπως δήλωσε, το κλίμα και οι επιπτώσεις από την αλόγιστη συμπεριφορά των ανθρώπων συνθέτουν ένα δυσοίωνο σκηνικό για το μέλλον της ανθρωπότητας, για το οποίο οι επιστήμονες προειδοποιούν επί δεκαετίες.
Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, πανεπιστημιακός καθηγητής φυσικής και γεωλογίας, επόπτης του Κέντρου Έρευνας Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών, ο πολυδιάστατος κ. Χρήστος Ζερεφός μίλησε στο CorfuPress.com για την κλιματική αλλαγή, το μέλλον της χώρας, την ενέργεια, την ευαισθητοποίηση και την προσαρμογή που πρέπει να επιδείξουμε για να επιβιώσουμε στις νέες συνθήκες.
H ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ CORFUPRESS.COM (6/10/24)
Ερ.: Σας ρώτησα πριν αρχίσει η συνέντευξη για το αν θα πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι ή όχι για το μέλλον, ως πολίτες, ως άνθρωποι. Γιατί τα πράγματα, τουλάχιστον όπως φαίνονται, δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας…
Χ.Ζ: Πράγματι, δεν είναι καθόλου καλά. Και το χειρότερο είναι ότι δεν το έχουν καταλάβει όλοι. Οι λεγόμενοι καχύποπτοι ή αντιρρησίες θεωρούν όχι μόνο ότι συνέβαιναν αυτά τα πράγματα και στο παρελθόν, αλλά και ότι υπάρχει πίσω από όλη αυτή την αγωνία, για την παρέμβαση του ανθρώπου στο κλίμα, κάποιος που έχει συμφέρον να την προωθεί.
Συμβαίνει το αντίθετο. Όσοι έχουν συμφέροντα είναι εκείνοι που θέλουν να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε ορυκτά καύσιμα. Διότι όλη η παγκόσμια οικονομία στηρίζεται σήμερα στην διακίνηση και χρήση των ορυκτών καυσίμων. Εμείς λέμε ότι ήρθε η ώρα να απαλλαγούμε από τα ορυκτά καύσιμα. Και μπορούμε να το κάνουμε αυτό, διότι σε πρόσφατη μελέτη που μας ζήτησε διεθνής εταιρεία – σύμβουλος της Φον ντερ Λάιεν, προέκυψε ότι μέχρι το 2030 μπορούμε να απαλλαγούμε από τα ορυκτά καύσιμα κατά 80%. Δηλαδή, το ενεργειακό μείγμα όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντικατασταθεί κατά 80%, με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μέχρι το 2030.
Ερ: Κύριε καθηγητά, είναι τόσο καθαρές τελικά, εντός και εκτός εισαγωγικών, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας; Γιατί και στη χώρα μας αλλά και το εξωτερικό, έχει ασκηθεί μεγάλη κριτική.
Χ.Ζ.: Είναι ένα ερώτημα αυτό, αλλά αν ακολουθήσουμε όσα μας λέει η επιστήμη σήμερα, τίποτα δεν είναι καθαρό, ακόμα και η κατασκευή της ανεμογεννήτριας και η απόσυρσή της μετά από κάποιες δεκαετίες, όταν θα έχει πλέον γεράσει. Τίποτα λοιπόν δεν είναι καθαρό, αλλά είναι σίγουρα πιο ασφαλές σε αυτή την κρίσιμη περίοδο που περνάμε. Θα γίνω πιο σαφής: ας υποθέσουμε ότι αφήνουμε τα πράγματα έτσι όπως είναι τώρα. Όταν θα φτάσουμε στο 2050, όλα, μα όλα τα επιστημονικά μοντέλα του κόσμου, συμφωνούν ότι δεν θα έχουμε πλέον μαθηματικές “καθαρές λύσεις”. Δηλαδή, δεν μπορούμε να προβλέψουμε με κάποια ικανοποιητική ακρίβεια τι θα γίνει μετά το 2050.
Ερ: Θα φτάσουμε δηλαδή σε ένα σημείο, που θα είναι μη αναστρέψιμη η κατάσταση με την αλλαγή του κλίματος;
Χ.Ζ: Θα φτάσουμε μετά τη δεκαετία του 2050 σε μη αναστρέψιμη κατάσταση. Και το χειρότερο είναι ότι δεν γνωρίζουμε πλέον πώς θα συμπεριφερθεί το κλίμα, δηλαδή σε ένα μη αναστρέψιμο στάτους.
Αυτό που ξέρουμε είναι ότι δυστυχώς, ο πρώτος μεγάλος καύσωνας έγινε το 1987. Από κει και πέρα ακολούθησε μια σειρά από καύσωνες και αυξάνονται οι μέρες και η ένταση των φαινομένων. Το ίδιο και με τις βροχές.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Αν πάρετε όλη την Ευρώπη, ο πρώτος μεγάλος καύσωνας με 70.000 θύματα από θερμοπληξία ήταν το 2003, τον Αύγουστο. Άλλοι καύσωνες που ήρθαν πολύ μετά στην Ευρώπη (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία) έδωσαν λιγότερα θύματα, αλλά μεγάλη ένταση. Τι σημαίνει αυτό; Άρχισε να μαθαίνει ο κόσμος, να προσαρμόζεται και να προσέχει τους ευάλωτους, ηλικιωμένους και παιδιά;
Αν κύριο είναι το θέμα παιδείας στη χώρα μας ακόμα δεν το βρήκα… Είμαι 40 χρόνια δάσκαλος αλλά ακόμα περιμένω.
Ερ: Διαβάζω σε πολλά άρθρα ότι μειώνονται τα κονδύλια για την έρευνα και για την έρευνα για το κλίμα, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά παντού. Ίσως επειδή η εν λόγω χρηματοδότηση δεν θεωρείται αποδοτική, αναφορικά με τα κέρδη. Ισχύει αυτό; Και πόσο επηρεάζει η μείωση των διαθέσιμων κονδυλίων για την έρευνα για εναλλακτικά καύσιμα στην εξεύρεση λύσης για το περιβάλλον;
Χ.Ζ: Πάρα πολύ σοβαρά! Η έρευνα στην χώρα μας είναι συμπιεσμένη γιατί εξαρτάται καθαρά από ανταγωνιστικά προγράμματα τα οποία οι επιστήμονες θα φέρουν από ξένους οργανισμούς, όχι μόνο από την Ε.Ε.
Μεγάλο κομμάτι της έρευνας έχει σχέση με τη χρηματοδότηση που θα δώσει η τάδε εταιρεία, για παράδειγμα πετρελαιοειδών για να καθαρίσει το καύσιμο, κάτι το οποίο δεν το θέλουμε και τα κράτη δίνουν λιγότερα χρήματα για πράγματα που δεν αποδίδουν άμεσα.
Όσον αφορά την Ελλάδα, είναι ελάχιστοι αυτοί που θα δώσουν σε δικές μας κοινοπραξίες επιστημόνων χρήματα για να μελετήσουν αυτές τις αλλαγές. Η χρηματοδότηση γίνεται από εταιρείες οι οποίες έχουν ενδιαφέρον να αλλάξουν πρακτική και να αλλάξουν προορισμό. Δηλαδή ξεκινάμε από πολύ μεγάλες εταιρείες που μεταφέρουν και εξορύσσουν πετρέλαιο και άλλες άλλα ορυκτά καύσιμα τα οποία έχουν αρχίσει να δημιουργούν τιμήματα μεγάλα μέσα στην εταιρεία που είναι για τις ανανεώσιμες πηγές.
Η πυρηνική ενέργεια θα μπορούσε να ενταχθεί εν μέρει σε ένα είδος ανανεώσιμων πηγών, αλλά από την άλλη μεριά ο κίνδυνος ατυχημάτων, μολονότι μικρός, υπάρχει. Και το βασικό πρόβλημα είναι τα πυρηνικά απόβλητα τα οποία ζουν πάρα πολλά χρόνια. Μετά που θα λειτουργήσει ένας πυρηνικός αντιδραστήρας, επί εκατοντάδες, χιλιάδες χρόνια θα υπάρχουν ραδιενεργά κατάλοιπα από τη λειτουργία του.
Μια λύση που έχει προταθεί μάλιστα την πρότεινε κάποιος φίλος της Ελλάδος, επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, ο Ζεράρ Ρου, είναι μια συσκευή λέιζερ που ονομάζεται “σούπερ λέιζερ”. Μια πηγή φωτός τόσο δυνατή που είναι ικανή να μεταστοιχειώσει τα ραδιενεργά κατάλοιπα. Τι σημαίνει αυτό; Αν ρίξετε αυτό το φως πάνω στο ουράνιο ή σε άλλο κατάλοιπο, εξουδετερώνεται η ακτινοβολία, ο χρόνος ζωής του είναι ώρες δυο τρεις ώρες.
Ερ: Εξαιρετικά ελπιδοφόρο αυτό.
Χ.Ζ: Είναι απίστευτο και όμως τώρα θα μπει σιγά-σιγά στην έρευνα, ελπίζω στην πράξη. Είχαμε μια μεγάλη διάσκεψη στη Γαλλία, όπου είχαμε μαζευτεί περίπου 180 φυσικοί, μεταξύ των οποίων και εγώ, και μάλιστα μου ζητήθηκε να δώσω την εναρκτήρια ομιλία, λόγω της ιστορίας του φωτός από τη μυθική Ελλάδα μέχρι σήμερα. Έδειξα όλες τις εκφάνσεις του φωτός από το μυστήριο του ήλιου σαν θεός μέχρι το μέλλον. Το σούπερ λέιζερ είναι η λύση για αυτά, όπως επίσης η σύντηξη.
Ερ: Αφού συζητάμε αυτό το τεχνικό κομμάτι: Είναι τελικά ελπιδοφόρα η σύντηξη; Κάποιοι λένε πως θα είναι πραγματικά καθαρή ενέργεια με όλη τη σημασία της λέξεως.
Χ.Ζ: «Πραγματική» είναι η λέξη που πήρατε από το στόμα μου! Θα είναι η πραγματικά καθαρή λύση. Θα μιμηθεί αυτό που κάνει ο ήλιος. Τι κάνει ο ήλιος; Αποτελείται από υδρογόνο και ήλιο. Είναι ελαφρά αέρια. Το υδρογόνο είναι το πιο ελαφρύ που πάει στον κόσμο, αλλά και το πιο διαδεδομένο. Παντού στους γαλαξίες υπάρχει υδρογόνο και το μετατρέπει σε ήλιο. Αυτή η καύση δίνει αυτό το φοβερό φως, δίνει τα εκατομμύρια βαθμών που είναι η ατμόσφαιρα του Ηλίου, χωρίς την οποία δεν θα υπήρχε ούτε ζωή ούτε καν οι ατμόσφαιρες των πλανητών έτσι όπως τις ξέρουμε σήμερα.
Ερ: Μεταφράζω αυτό που μας λέτε ως παραγωγή ενέργειας.
Χ.Ζ: Όλα αυτά είναι ενέργεια. Η ενέργεια αλλά και η μάζα ισοδυναμούν, το είπε ο Αϊνστάιν. Ήταν μεγάλη ευφυΐα και είναι απλές έννοιες. Ένα γραμμάριο μην το κοιτάτε σαν γραμμάριο, δεν είναι για να το κάψετε με ένα σπίρτο, αλλά κοιτάξτε από τι στοιχεία αποτελείται και πώς αυτά μπορούν να μεταβληθούν. Και μεταβάλλονται έτσι ώστε μπορούν να μας δώσουν ενέργεια. Η ενέργεια που έχει η φύση μέσα της είναι τεράστια και αυτήν πρέπει να εκμεταλλευθούμε.
Ερ: Οι κυβερνήσεις βοηθάνε ή οι χρηματοδοτήσεις δεν είναι τέτοιες που να επιταχύνεται η έρευνα; Γιατί υπάρχει και ένας αγώνας δρόμου, ένα deadline για το κλίμα!
Χ.Ζ: Υπάρχει αγώνας δρόμου, αλλά υπάρχουν και τα μεγάλα εργαστήρια στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Το CERN μπορεί να κάνει πειράματα που θα μας δώσουν απαντήσεις και λύσεις, από την κοσμογονία μέχρι ερωτήματα του τύπου της μεταστοιχείωσης ή εκμετάλλευσης της ίδιας της ενέργειας που παίρνουμε, είτε από πυρηνική σχάση, ή από άλλες πηγές ενέργειας. Αυτά λοιπόν είναι για το μέλλον. Αλλά τι γίνεται μέχρι τα επόμενα 20 – 30 χρόνια; Αν συνεχίσουμε έτσι, η κακοκαιρία Ντάνιελ θα είναι κάτι το συνηθισμένο.
Ερ: Φοβάστε ότι το μεσογειακό κλίμα εξαφανίζεται λόγω της κλιματικής αλλαγής;
Χ.Ζ: Το μεσογειακό κλίμα είναι ευάλωτο. Είναι πάρα πολύ όμορφο και ότι είναι όμορφο, όπως η Ελλάδα είναι ευάλωτο. Λοιπόν, είναι πιο ευάλωτο από άλλα κλίματα. Ας πούμε, είναι πιο ευάλωτο από τη Σαχάρα, η οποία ήδη είναι ερημοποιημένη. Μένει μια δύσκολη ισορροπία μεταξύ Βορρά και Νότου.
Ερ: Δυστυχώς, λόγω της πολιτικής, λόγω της κατάστασης που κυριαρχεί στον πλανήτη, βλέπουμε πάλι τον κόσμο να χωρίζεται σε διαφορετικά μπλοκ, ανταγωνιστικά μεταξύ τους. Για παράδειγμα, βλέπουμε το CERN πλέον να μην δέχεται επιστήμονες από τη Ρωσία ή από ανατολικές χώρες. Πόσο μεγάλο πρόβλημα δημιουργεί στην επιστήμη, στην έρευνα, σε αυτά που κουβεντιάζαμε μέχρι τώρα; Το ότι αποξενώνονται οι επιστημονικές σκέψεις χωρίς δική τους ευθύνη;
Χ.Ζ: Υπάρχει μια βασική προϋπόθεση για εμάς τους επιστήμονες. Όποιος μπλέξει την πολιτική με την επιστήμη του έχει χάσει κάθε αξιοπιστία. Σκεφτείτε έναν επιστήμονα ο οποίος θα μεταφέρει, όχι αυτά που του λέει η επιστήμη του, όχι αυτά που λέει η φύση, όχι αυτά που μετράει, αλλά αυτά που του λέει το κόμμα του. Είναι προφανές ότι ο άνθρωπος έχει αποτύχει, διότι το κόμμα είναι δογματικό. Σας θυμίζω το Γαλιλαίο, έναν από τους μεγαλύτερους σύγχρονους φιλοσόφους, ο οποίος του είπαν ότι η γη δεν γυρίζει και αναγκάστηκε να πει στην Ιερά Εξέταση ότι δεν γυρίζει. Όμως, βγήκε έξω και είπε το περίφημο “κι όμως γυρίζει”. Ο άνθρωπος δεν μπορούσε να πει ψέματα, όπως αυτά τα απίστευτα που λένε σήμερα.
Ερ: Επειδή σας ρώτησα για συνεργασία των επιστημόνων, να σας ρωτήσω για την άλλη πλευρά. Σε επίπεδο κυβερνήσεων ή μπλοκ συνασπισμών, ο ανταγωνισμός βλάπτει το κλίμα; Υπάρχει ο οικονομικός ανταγωνισμός, φοβάστε μήπως φέρει πίσω την παγκόσμια προσπάθεια για συνεννόηση στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής;
Χ.Ζ: Εγώ φοβάμαι αυτούς οι οποίοι ζουν με το σήμερα ή τους ηγέτες που ζουν με την προοπτική των τεσσάρων ετών της θητείας τους. Ανθρωπότητα κοντόφθαλμων. Η σωστή θεώρηση των μεγάλων ανδρών και των μεγάλων πολιτικών είναι η προοπτική των γενεών. Μια γενιά είναι δεκαετίες. Ό, τι κάνει σήμερα ένας πολιτικός πρέπει να κοιτάει όχι τα παιδιά του, ούτε τα εγγόνια του. Τα δισέγγονα, τα τρισέγγονα του. Πως θα ζήσουν στο περιβάλλον το οποίο θα τους κληρονομήσει. Εδώ είναι θέμα πλέον του μεγαλείου ή της μικρότητας της εξουσίας. Ανάμεσα στο μεγαλείο και στη μικρότητα υπάρχει χάσμα.
Αν φτάσουμε σε αυτό το επίπεδο παιδείας και κοινωνικής καταξίωσης, τότε πράγματι θα είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον. Αλλιώς, φοβάμαι ότι αυτή η ανθρωπότητα που έχουμε σήμερα δεν θα φτάσει ποτέ σε αυτό το ιδεώδες.
Ερ: Σας ευχαριστώ πολύ, ήταν μεγάλη τιμή η συζήτηση μαζί σας.
baggelis alamanos στο «Άνοιξαν οι ουρανοί» στην Κέρκυρα, σημαντικά ύψη βροχής στο νησί: “Μην ανησυχείτε το καλοκαιρή που δεν θα έχουμε νερο οι υπεύθυνη θα μιλάνε για κλιματική αλλαγή, και λειψυδρία” Δεκ 8, 21:43
