Το Γέτο

Εικοσιπέντε χρόνια πριν, τέτοιες μέρες, πέθανε ο Βασίλης Άνθης από το Κοντόκαλι.
Είχε γυρίσει μετά από μακρόχρονη απουσία.
Ο Βασίλης έφυγε από την Κέρκυρα παιδί και γύρισε γέρος.
Ένας μικροκαμωμένος γεράκος με άσπρα μαλλιά, μυτερό μουσάκι και διαπεραστική ματιά.
Τον είδα και τον άκουσα για πρώτη φορά σε μια φοιτητική εκδήλωση.
Γίναμε αμέσως φίλοι και κάναμε συχνούς περιπάτους.
Ο Βασίλης ήταν ο γραμματέας της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Κέρκυρας και μέλος της γραμματείας του ΕΑΜ το 1944.
Στην αρχή μου μιλούσε περπατώντας στη Γαρίτσα δίπλα στην θάλασσα.
Όσο περνούσε ο καιρός κουραζόταν και μου μιλούσε στο παγκάκι πίσω από το άγαλμα του Σολωμού.
Καταλήξαμε στον κήπο του σπιτιού του στο Κοντόκαλι.
Πριν το τέλος κρύωνε και πηγαίναμε μέσα στο σαλόνι.
Καταλήξαμε να κάθομαι σε καρέκλα δίπλα στο κρεβάτι του.
Το βράδυ που πέθανε μου είπε :
«Κουράστηκα. Τα λέμε αύριο.»
Τον άφησα για να πάω σε μια ομιλία στο δημοτικό θέατρο.
Έμαθα για τον θάνατό του μόλις έφτασα.
Στα σκαλιά του θεάτρου μου το είπε ο Κώστας.
Του είχαν τηλεφωνήσει.
Πήγε μέσα και πήρε τα λουλούδια από το τραπέζι του ομιλητή.
Νύχτα και με δυνατή βροχή ξεκινήσαμε να καταθέσουμε τα λουλούδια στο μνημείο των πεσόντων στο νέο φρούριο.
Ήμουν εγώ, ο Κώστας , ο Παναγιώτης και μια φοιτήτρια που βρέθηκε στον δρόμο μας.
Μούσκεμα μέχρι το κόκκαλο φτάσαμε στο έρημο λιμάνι.
Ο Κώστας ανέλαβε να πηδήσει τα κάγκελα και να καταθέσει τα λουλούδια.
Έσκισε και το καλό του παντελόνι.
Παραλίγο να κάνει λάθος και να καταθέσει τα λουλούδια στο μνημείο του ναύαρχου Ουζακώφ.
Ήπιαμε και μια μπύρα στο μαύρο γάτο που ήταν μισάνοιχτος και το διαλύσαμε.
Ο Βασίλης οργάνωσε την διαφυγή των Εβραίων το ’44.
Η κοινότητα των Εβραίων στην Κέρκυρα αριθμούσε πάνω από δυόμιση χιλιάδες ψυχές.
Οι περισσότεροι εξοντώθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Αρκετοί από αυτούς φυγαδευτήκαν από το Κοντόκαλι.
Ελάχιστοι επέστρεψαν.
Οι πρόγονοι τους είχαν έρθει διωγμένοι από την εκκλησία της Ισπανίας.
Πρώτα εγκαταστάθηκαν , στα 1516 στο «Γιέτο», στην Βενετία.
Το Γιέτο ήταν ένα παλιό χυτήριο στο Καναρέτζιο, μια συνοικία της Βενετίας, δίπλα από εκεί που σήμερα βρίσκεται ο σιδηροδρομικός σταθμός της Σάντα Λουτσία.
Οι Βενετοί τους έγδαραν στην αγοραπωλησία.
Έτσι καθιερώθηκε η λέξη «Γκέτο» που στην Ενετική διάλεκτο σημαίνει «Χυτήριο» .
Απόκτησε και η Κέρκυρα το δικό της «Γέτο» αλλά, τελευταία, το λέμε και «Οβριακή».
Οι Εβραίοι δεν ήταν άγιοι. Οι περισσότεροι ήταν πάμφτωχοι αλλά μερικοί γίνανε αδίστακτοι έμποροι και τοκογλύφοι .
Τα ήξερε αυτά ο Βασίλης αλλά δεν τον ενδιέφεραν.
Οργάνωσε την διαφυγή, με κίνδυνο της ζωής του και των συντρόφων του, επειδή ήταν από την δική μας ράτσα.
Ο Βασίλης έκανε πολλά βιάτζα με ένα καΐκι που είχε επιτάξει το ΕΑΜ.
Είχε βιδώσει στην πλώρη ένα πολυβόλο Μπράουνιγκ.
Ολόκληρες οικογένειες Εβραίων πήγαιναν νύχτα πεζοί μέσα από τα χωράφια.
Κρυβόντουσαν στους καλαμιώνες και περίμεναν να νυχτώσει.
Μου έλεγε ο Βασίλης:
«Ο πατέρας μου με ρωτούσε πώς θα ξέρει αν φτάσαμε σώοι απέναντι.
Του έλεγα ότι αν δεν ακούσει το πολυβόλο να ρίχνει πάει να πει ότι όλα πήγαν καλά.»
Με κοίταγε με εκείνα τα υγρά γερασμένα μάτια και συμπλήρωνε:
«Αυτό που με στοιχειώνει είναι που δεν κατάφερα να του ζητήσω συγνώμη για τα ατελείωτα βράδια που πέρασε κρεμασμένος από το παράθυρο.»
Ένα βράδυ δεν γύρισε.
Έκτοτε πέρασε πολλά χρόνια ως πρόσφυγας.
Επέστρεψε και συνέχισε να μάχεται για να αποτρέψει την ανέγερση αγάλματος στην μνήμη του μητροπολίτη Μεθόδιου στο Σαρόκο.
Ο Μεθόδιος ήταν μητροπολίτης Κέρκυρας την εποχή που ο Βασίλης ήταν στο ΕΑΜ.
Μιλούσε στο ραδιόφωνο, στα τηλεοπτικά κανάλια, στα φοιτητικά αμφιθέατρα, στις εφημερίδες, στο δημοτικό συμβούλιο, παντού.
Αποκάλυπτε με έγραφα και αποδείξεις τον ρόλο του Μεθόδιου επί κατοχής και την συνεργασία του με τους Γερμανούς για την σύλληψη των Εβραίων της Κέρκυρας.
Τελικά τα κατάφερε και το άγαλμα του Μεθόδιου τοποθετήθηκε στο προαύλιο του Αγίου Σπυρίδωνα.
Ο Βασίλης ζήτησε να τον αποτεφρώσουμε και την στάχτη του να την ρίξουμε στο Λαζαρέτο. Εκεί που είχαν εκτελεστεί πολλοί από τους συντρόφους του.
Έτσι , για πρώτη φορά έπρεπε να επινοήσουμε και να καθιερώσουμε μια άλλη τελετή.
Ο Δήμαρχος έβγαλε έναν επικήδειο.
Ένας φοιτητής τραγούδησε δυο τρία τραγούδια που του άρεσαν.
Κάποιος έριξε μερικούς πυροβολισμούς.
Η κόρη του σκόρπισε την στάχτη στην θάλασσα και κάποιος ψαράς με τη βάρκα του, που περνούσε τυχαία, έριξε τρείς φωτοβολίδες στον αέρα.
Ο Βασίλης ήταν με το μέρος των Παλαιστινίων.
Ήξερε ότι οι Παλαιστίνιοι δεν είναι άγιοι.
Αν φτιάξουν δικό τους κράτος , οι περισσότεροι θα είναι πάμφτωχοι και οι ελάχιστοι θα πλουτίζουν εις βάρος τους.
Δεν τον ενδιαφέρει όμως.
Σίγουρα αυτή την ώρα που μιλάμε θα βρίσκεται εν πλω με το καΐκι του για την Γάζα.
Το κάνει γιατί είναι από την δική μας ράτσα.