Η αμαρτία που κάνουμε όλοι την Καθαρά Δευτέρα

Μια… αμαρτία που πολλοί δεν ξέρουμε καν ότι κάνουμε την Καθαρά Δευτέρα.

Μπορεί η Καθαρά Δευτέρα να σηματοδοτεί και την επίσημη έναρξη της νηστείας της Σαρακοστής, εντούτοις το γεύμα της ημέρας κάθε άλλο παρά λιτό είναι.

Λαγάνα, ταραμοσαλάτα, θαλασσινά και φυσικά χαλβάς σε όλες τις πιθανές μορφές του είναι μερικές μόνο από τις λιχουδιές που βρίσκουμε στο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας, το οποίο συχνά γίνεται υπαίθρια (τα γνωστά Κούλουμα) για να μπορούμε να συνδυάσουμε με μεγαλύτερη ευκολία και το έθιμο του πετάγματος του χαρταετού.

Πρόσφατα, μιλήσαμε αναλυτικά σχετικά με το τι τρώμε την Καθαρά Δευτέρα και η αλήθεια είναι πως το μενού περιλαμβάνει μονάχα νηστίσιμα τρόφιμα για την συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων, ασχέτως με το αν ακολουθούν κατά γράμμα τη νηστεία της Σαρακοστής.

Το κρέας και τα ζωικά παράγωγα εκλείπουν από το καθαροδευτεριάτικο τραπέζι ακόμα και όσων είναι χριστιανοί μονάχα κατ’ όνομα ή δε δηλώνουν καν χριστιανοί, αφού πρόκειται για ένα μεγάλο της ελληνικής μας παράδοσης εν γένει.

Όπως, λοιπόν, οι Έλληνες τρώνε κάθε χρόνο αμνοερίφια το Πάσχα, έτσι απολαμβάνουν και τα κλασικά εδέσματα της Καθαράς Δευτέρας, μολονότι λίγοι είναι εκείνοι που ακολουθούν τις επιταγές περί νηστείας καθ’ όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής.

Η αμαρτία που κάνουμε όλοι την Καθαρά Δευτέρα

Εν μέρει, η νηστεία της Καθαράς Δευτέρας τηρείται διότι -μαζί με εκείνη της Μεγάλης Εβδομάδας- θεωρούνται ως οι πιο αυστηρές περίοδοι κατά τις οποίες οι χριστιανοί οφείλουν να απέχουν από τα ζωικά τρόφιμα, καθώς και από άλλες σαρκικές απολαύσεις -οι οποίες επίσης δεν τηρούνται από το σύνολο του ελληνικού πληθυσμού, εδώ που τα λέμε.

Συγκεκριμένα, η Καθαρά Δευτέρα είναι ημέρα ξηροφαγίας. Αυτό, σημαίνει ότι απαγορεύεται η κατανάλωση λαδιού, κάτι που σπάνια τηρείται στα Κούλουμα, λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα μεγάλο μέρος των εδεσμάτων που απολαμβάνουμε είναι τηγανητά ή βραστά/ψητά με λάδι. Πολλοί βέβαια γνωρίζουν το συγκεκριμένο περιορισμό και βρίσκουν διάφορους τρόπους για να τον παρακάμψουν, επιλέγοντας, επί παραδείγματι, να τηγανίσουν τα καλαμαράκια τους σε κάποιο σπορέλαιο και όχι σε ελαιόλαδο.

Αυτό, όμως, που η πλειοψηφία των Ελλήνων δε λαμβάνει υπόψη είναι πως κατά τη διάρκεια της ξηροφαγίας απαγορεύεται και η κατανάλωση αλκοόλ. Με λίγα λόγια, το τσίπουρο και το κρασί που ρέουν άφθονα σε όλα τα τραπέζια της Καθαράς Δευτέρας είναι αρτύσιμα και ως εκ τούτου δε συνάδουν με τους κανόνες της νηστείας, σύμφωνα με την ορθοδοξία.

Από την άλλη, θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει πως το νόημα της νηστείας κατά τη διάρκεια της Καθαράς Δευτέρας και της Σαρακοστής είναι έτσι κι αλλιώς χαμένο για ένα μεγάλο μέρος των χριστιανών. Αυτό συχνά ισχύει ακόμα και για εκείνους που απέχουν από το λάδι και το αλκοόλ τις ημέρες της ξηροφαγίας, εφόσον τηρούν τους κανόνες τυπολατρικά και δεν καταβάλλουν πνευματική προσπάθεια.

Όπως και να ‘χει, η υπογράφουσα ομολογουμένως δε νηστεύει κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, ωστόσο δε μπορεί παρά να συμφωνήσει με τα παρακάτω λόγια του Ιωάννη του Χρυσόστομου, που καταφέρνουν μέσα σε μια μικρή παράγραφο να περιγράψουν ξεκάθαρα το πραγματικό νόημα της νηστείας και της αμαρτίας. Ίσως θα ήταν καλό να τα έχουμε στο νου μας, ανεξαρτήτως θρησκευτικών πεποιθήσεων:

«Νηστεύεις; Απόδειξέ το δια μέσου των ίδιων των έργων. Αν δεις εχθρό, να συμφιλιωθείς μαζί του. Αν δεις φτωχό, να τον ελεήσεις. Να νηστεύουν τα χέρια, παραμένοντας καθαρά από την αρπαγή και την πλεονεξία. Να νηστεύουν τα πόδια ξεκόβοντας από δρόμους που οδηγούν στην αμαρτία. Δεν τρως κρέας; Να μη φας και την ακολασία δια μέσου των ματιών. Ας νηστεύει και η ακοή. Και η νηστεία της ακοής είναι να μη δέχεσαι κακολογιές και διαβολές. Ας νηστεύει και το στόμα από αισχρά λόγια. Διότι τι όφελος έχουμε, όταν απέχουμε από πουλερικά και ψάρια, δαγκώνουμε όμως και κατατρώγουμε τους αδελφούς μας;».