Αλλαγές στον τρόπο εκλογής προέδρων και συμβουλίων στις δημοτικές κοινότητες

Τροποποιήσεις στο εκλογικό σύστημα για τις δημοτικές κοινότητες θεσπίστηκαν με το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών που ψηφίστηκε τη Μεγάλη Τρίτη. Τι αλλάζει.

Αλλαγές στον τρόπο εκλογής προέδρων και συμβουλίων στις δημοτικές κοινότητες θεσπίστηκαν με το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών που ψηφίστηκε τη Μεγάλη Τρίτη και δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ ως ν. 5043/2023 με τίτλο «Ρυθμίσεις σχετικά με τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού- Διατάξεις για την ευζωία των ζώων συντροφιάς- Διατάξεις για το ανθρώπινο δυναμικό του δημοσίου τομέα- Λοιπές ρυθμίσεις του Υπουργείου Εσωτερικών και άλλες επείγουσες διατάξεις».

Ειδικότερα, με το άρθρο 18 προβλέπεται ότι από τις επόμενες δημοτικές εκλογές τριμελές συμβούλιο θα έχουν οι δημοτικές κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό από 201 κατοίκους και άνω. Σήμερα αυτό ισχύει για τις κοινότητες με πάνω από 300 κατοίκους. Οι δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από 201 έως 300 κατοίκους, που επηρεάζονται από τη ρύθμιση είναι συνολικά 723.

Σύμφωνα με τη νέα διάταξη:

Οι δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό έως 200 κατοίκους διοικούνται από τον πρόεδρο της δημοτικής κοινότητας, ενώ µε πληθυσμό άνω των 201 κατοίκων διοικούνται από τον πρόεδρο του συμβουλίου της δημοτικής κοινότητας και το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας.

Το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας αποτελείται από:

α) τρία µέλη, σε δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό από 201 έως 2.000 κατοίκους,

β) πέντε µέλη, σε δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό από 2.001 έως 10.000 κατοίκους,

γ) 11 µέλη, σε δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό από 10.001 έως 50.000 κατοίκους και

δ) 15 µέλη, σε δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό από 50.001 κατοίκους και άνω.

Σημειώνεται ότι δεν εκλέγονται συμβούλια δημοτικών κοινοτήτων στους δήμους της Περιφέρειας Αττικής, µε εξαίρεση τους δήμους των Περιφερειακών Ενοτήτων Νήσων, Ανατολικής και Δυτικής Αττικής.

Πρόεδρος της δημοτικής κοινότητας εκλέγεται ο πρώτος σε σταυρούς προτίμησης υποψήφιος του συνδυασμού που συγκέντρωσε κατά τον α’ γύρο στη δημοτική κοινότητα την απόλυτη ή σχετική πλειοψηφία του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων. Οι λοιποί υποψήφιοι, του ίδιου συνδυασμού, κατά τη σειρά των σταυρών που έλαβαν, λογίζονται ως αναπληρωματικοί.

Την αντίθεσή της στη ρύθμιση έχει εκφράσει η Συντονιστική Επιτροπή Δικτύου Κοινοτήτων Ελλάδος, καθώς ζητά να επανέλθει η ξεχωριστή κάλπη για την ανάδειξη των προέδρων και των συμβουλίων των κοινοτήτων.

Με το άρθρο 37 πρόεδρος δημοτικής κοινότητας με πληθυσμό έως 300 κατοίκους και τα συμβούλια των δημοτικών κοινοτήτων με πληθυσμό από 301 έως 2000 κατοίκους θα εκλέγονται σύμφωνα με τα εκλογικά αποτελέσματα της συγκεκριμένης δημοτικής κοινότητας, ανεξάρτητα αν είναι μέρος του συνδυασμού του επιτυχόντος δημάρχου ή όχι. Οι έδρες των συμβούλων κατανέμονται αναλογικά στους συνδυασμούς που έλαβαν μέρος στις εκλογές στη συγκεκριμένη δημοτική κοινότητα και σύμφωνα με τον αριθμό των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν σε αυτήν. Πρόεδρος του τριμελούς συμβουλίου είναι ο σύμβουλος του πρώτου κατά σειρά συνδυασμού στη δημοτική κοινότητα που έλαβε τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης.

Στις δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από 2001 κατοίκους και άνω στις οποίες συγκροτούνται (ανάλογα με τον μόνιμο πληθυσμό κάθε δημοτικής κοινότητας) πενταμελή, ενδεκαμελή και δεκαπενταμελή συμβούλια, πρόεδρος ορίζεται ο πρώτος σε σταυρούς σύμβουλος του συνδυασμού του δημάρχου, καθώς σύμφωνα με την νομοθεσία ο συνδυασμός του δημάρχου λαμβάνει τα 3/5 του συμβουλίου αυτών των δημοτικών κοινοτήτων.

Ειδική ρύθμιση για την εκλογή προέδρου συμβουλίου κοινότητας άνω των 300 κατοίκων με ισχύ έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023 που λήγει η δημοτική περίοδος που διανύουμε περιέχεται στο άρθρο 10.

Η διάταξη συνιστά συμμόρφωση με απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο έκρινε ως αντισυνταγματικές διατάξεις σχετικά με τον τρόπο ανάδειξης του προέδρου των δημοτικών κοινοτήτων άνω των 300 κατοίκων με ορισμό του συμβούλου του πρώτου κατά σειρά συνδυασμού, σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ. Με τη νέα διάταξη επανέρχονται σε ισχύ οι ρυθμίσεις που προβλέπουν την εκλογή του προέδρου της δημοτικής κοινότητας από το σύνολο των μελών του συμβουλίου μεταξύ των δύο πρώτων συμβούλων των δύο πρώτων κατά σειρά εκλογής συνδυασμών.

Αυτό σημαίνει ότι σε όσες κοινότητες άνω των 300 κατοίκων ο πρόεδρος δεν εκλέχτηκε σε συνδυασμό που συγκέντρωσε ποσοστό μεγαλύτερο του 50%, θα πρέπει να γίνει ειδική συνεδρίαση του συμβουλίου κοινότητας για να εκλεγεί εκ νέου ο πρόεδρός του.