Κατηγορίες ασφαλιστικών εισφορών και συντάξεις: Η διλημματική επιλογή των ελεύθερων επαγγελματιών

Την 31η Ιανουαρίου 2023, όπως κάθε χρονιά, οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα πρέπει να επιλέξουν την ασφαλιστική κατηγορία κύριας και επικουρικής ασφάλισης και εφάπαξ εισφορών. Αν δεν το κάνουν, θα διατηρήσουν την κατηγορία που έχουν ήδη δηλώσει.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το 75% των ελεύθερων επαγγελματιών έχουν επιλέξει την πρώτη από τις έξι κατηγορίες, προφανώς για να έχουν τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση. Αυτό όμως οδηγεί στη μικρότερη δυνατή σύνταξη, η οποία αυτή τη στιγμή ανέρχεται στα 775 ευρώ με εισφορές (2022) στα 220 ευρώ. Η έκτη και μεγαλύτερη κατηγορία, αποδίδει σύνταξη 2500 ευρώ με μηνιαία εισφορά 576 ευρώ. Αντιλαμβάνεται λοιπόν κάποιος ότι το κόστος διαφοράς στις εισφορές των κλιμακίων είναι σαφώς μικρότερο από την απόδοση των συντάξεων στα μεγαλύτερα κλιμάκια.

Μία επίσης καίρια λεπτομέρεια που θα πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι η αλλαγή κλιμακίου δεν σημαίνει και αυτόματη αύξηση στις συντάξεις αν αυτή δεν εφαρμοστεί για τουλάχιστον μία δεκαετία. Έτσι, αν κάποιος βρίσκεται στην πέμπτη κατηγορία και επιλέξει την έκτη τα δύο τελευταία χρόνια του εργασιακού του βίου, δεν θα δει αύξηση μεγαλύτερη των 20 ευρώ.

Αυξήσεις εισφορών  

Σύμφωνα με τον νόμο 4670/2020 κάθε χρόνο έως και το 2024, οι ασφαλιστικές εισφορές των ελευθέρων επαγγελματικών, θα αυξάνονται σύμφωνα με τη διακύμανση του πληθωρισμού του προηγούμενου έτους. Αυτό σημαίνει ότι η αύξηση φέτος θα κυμανθεί στο 9,6%. Από το  2025 η αναπροσαρμογή θα γίνεται ανάλογα με τον δείκτη μεταβολής μισθών.

Πώς θα διαμορφωθούν οι εισφορές το 2023

• Η πρώτη και χαμηλότερη ασφαλιστική κατηγορία των 210 ευρώ σήμερα (κλάδος σύνταξης και υγείας) θα διαμορφωθεί στα 231ευρώ (+ 21 ευρώ)
• για τη δεύτερη ασφαλιστική κατηγορία στα 2 ευρώ από 252
• για την τρίτη ασφαλιστική κατηγορία στα 2ευρώ από 302
• για την τέταρτη ασφαλιστική κατηγορία στα 3ευρώ από 363
• για την πέμπτη ασφαλιστική κατηγορία στα 5ευρώ από 435
• για την έκτη ασφαλιστική κατηγορία στα 6ευρώ από 566

Στην ανεργία χωρίς… επίδομα

Σε αυτά τα ποσά θα πρέπει να περιλάβουμε και την εισφορά ανεργίας που ανέρχεται στα 10 ευρώ για όλες τις κατηγορίες. Η εισφορά αυτή δίδεται από το 2011 και έχει δημιουργήσει ένα απόθεμα της τάξης 330 εκατομμυρίων ευρώ. Το μέγεθος αυτό μπορεί να εξηγηθεί αφού είναι ελάχιστοι εκείνοι που πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου για να λάβουν το επίδομα όταν βγουν στην ανεργία, όταν δηλαδή κλείσουν την επιχείρησή τους. Γιατί ποιός επαγγελματίας π.χ. έχει αποπληρώσει το σύνολο των εισφορών του για να πάρει το επίδομα, όταν στη συντριπτική πλειοψηφία το κλείσιμο των επιχειρήσεων οφείλεται σε χρέη…;

Οι προτάσεις μας

Το ιλαροτραγικό αδιέξοδο που περιγράψαμε παραπάνω, με ελάχιστες συντάξεις, μικρά έσοδα για τα ασφαλιστικά ταμεία και μεγάλες επιβαρύνσεις για τους επαγγελματίες, μπορεί να αρθεί με τρεις κύριες αλλαγές.

Α) Κατάργηση της εισφοράς υπέρ του ΟΑΕΔ αφού επιτείνει τα βάρη προς τους δικαιούχους ενώ έχει δημιουργήσει ήδη το «μαξιλάρι» των 330 εκ ευρώ που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον ισοσκελισμό των αλλαγών.

Β ) Άμεσο πάγωμα της αύξησης των εισφορών έως το τέλος του 2024 όποτε και θα ισχύσει ο υπολογισμός αύξησης με βάση τον δεικτη μεταβολής μισθών. Αν συνεχιστεί ο πρώτος τρόπος υπολογισμού έως το 2025, θα έχει παγιωθεί τέτοια αύξηση στις εισφορές που θα αποτελεί αντικίνητρο για τους ασφαλισμένους να επιλέξουν μεγαλύτερη κατηγορία ασφαλιστικών εισφορών άρα και σύνταξης.

Γ ) Αποδέσμευση των αυξήσεων από τον κλάδο ασθενείας, ώστε να μειωθεί το μέγεθος της συνολικής εισφοράς των ελευθέρων επαγγελματιών.

Η ασφαλιστικές εισφορές συνδέονται άμεσα με τις συνταξιοδοτικές απολαβές όλων μας. Είναι ένα από τα σοβαρότερα ζητήματα του κλάδου και δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται από την πολιτεία με αποσπασματικό τρόπο, ούτε από εμάς με «ελαφρά» κριτήρια εξοικονόμησης σαφώς μικρότερων ποσών όταν το επίδικο αφορά αντιστρόφως μεγαλύτερα ποσά στη σύνταξη που μας συνοδεύει εφ’ όρου ζωής.