Κυκλοφόρησε η νέα συνέκδοση της Αναγνωστικής Εταιρίας Κερκύρας με τον γνωστό εκδοτικό οίκο ΑΤΩΝ και με τίτλο: «Χαμένες και Κρυμμένες Βιβλιοθήκες. Ιδιωτικές βιβλιακές συλλογές στη βενετοκρατούμενη Κέρκυρα (16ος – 18ος αι.)», της Παναγιώτας Τζιβάρα, αναπληρώτριας καθηγήτριας Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Πρόκειται για μια μνημειακή έκδοση αναφοράς, καρπό πολυετούς έρευνας και βαθύτατης γνώσης της συγγραφέως, που ανασυσταίνει πτυχές από την πνευματική παρακαταθήκη του κοινού παρελθόντος μας.
Οι δυο πολυτελείς τόμοι 922 σελίδων, όχι μόνο ανασυγκροτούν ένα σημαντικό τμήμα του βιβλιακού πλούτου που υπήρχε στην Κέρκυρα κατά την περίοδο της βενετικής κυριαρχίας, αλλά επιπλέον αφηγούνται τις ιστορίες των κτητόρων τους, ιχνηλατούν τα δίκτυα των επαφών τους και τις πνευματικές αναζητήσεις τους, το συγγραφικό και διδακτικό έργο τους, την επικοινωνία με πνευματικά κέντρα της Δύσης και εν τέλει, καταδεικνύουν βασικές συνθήκες διαμόρφωσης της κερκυραϊκής λογιοσύνης εκείνης της προσδιοριστικής εποχής.Στον Α΄ τόμο, το 1ο κεφάλαιο (σελ.5-52), περιλαμβάνει μια περιεκτική αναφορά στην πνευματική κατάσταση της Κέρκυρας από τον 15ο έως και τον 18ο αι., στους ντόπιους και πρόσφυγες λόγιους, στη συγγραφική και κωδικογραφική δραστηριότητά τους, στη δημόσια και ιδιωτική διδασκαλία, στις φιλολογικές συνάξεις και τις κερκυραϊκές ακαδημίες, στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον και φυσικά στη συγκρότηση των βιβλιακών συλλογών.
Το 2ο κεφάλαιο (σελ. 55-192), μεταξύ άλλων, παρουσιάζει τις αρχειακές πηγές (διαθήκες, ινβεντάρια, καταλόγους), τα βιβλία και την πολυδιάστατη λειτουργία τους, την προέλευση, την κοινωνική και επαγγελματική θέση αλλά και τους πνευματικούς προσανατολισμούς των βιβλιοφίλων. Επίσης, αναφέρεται στην τυπολογία των βιβλιοθηκών, στην προμήθεια και στη διακίνηση των βιβλίων, καθώς και στο περιεχόμενο και τις τύχες των βιβλιοθηκών.
Στο 3ο κεφάλαιο (σελ. 195-284) καταγράφονται «δέκα μικρές ιστορίες για ισάριθμες βιβλιακές συλλογές», όπου με εξαιρετικά διεισδυτικό τρόπο βιογραφούνται οι κτήτορες και παρουσιάζονται τα βιβλία τους. Έτσι, δεν μαθαίνουμε μόνο για τα διαβάσματά τους, αλλά μεταφερόμαστε νοερά στα σπίτια τους και μαθαίνουμε για το περιβάλλον, τις συνήθειες και τη νοοτροπία τους. Τέλος, στο 4ο κεφάλαιο (σελ. 287-416), παρουσιάζονται οι μαρτυρίες για τις ελάσσονες βιβλιακές συλλογές Κερκυραίων, ξένων και παρεπίδημων. Ο Α΄ τόμος κλείνει με μια εκτενή περίληψη στην ιταλική και αγγλική γλώσσα, την πλουσιότατη βιβλιογραφία και το ευρετήριο.
Στον Β΄ τόμο, σε τρεις ενότητες αντίστοιχες με αυτές του Α΄ τόμου (σελ. 5-290), δημοσιεύονται κατά χρονολογική σειρά όλοι οι υπάρχοντες κατάλογοι και οι σχετικές πληροφορίες για το περιεχόμενο αυτών των εκατόν δεκαέξι (116) βιβλιακών συλλογών, ενώ ακολουθούν οι συντομογραφίες, η βιβλιογραφία και το γενικό ευρετήριο.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι τα βιβλία καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος ενδιαφερόντων: φιλολογικά (αρχαίας ελληνικής και λατινικής γραμματείας), θεολογικά, νομικά, ιστορικά, φιλοσοφικά, ιατρικά, λογοτεχνικά, πολιτικής θεωρίας, οικονομίας, ρητορικής ακόμη και αρκετά έργα απαγορευμένα από την Καθολική Εκκλησία περιλαμβάνονται στους συγκεκριμένους καταλόγους. Είναι δε εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι σε ορισμένες διαθήκες προβλέπεται και ο τρόπος δανεισμού των βιβλίων, πράγμα που σημαίνει ότι τα βιβλία μπορεί να ανήκαν σε ένα πρόσωπο, αλλά οι χρήστες ήταν πολλοί.
Είναι πολύ σημαντικό ότι μέσα από αυτή την εμβληματική έκδοση, εκτός του ότι παρακολουθούμε την ανασύνθεση ενός μοναδικού -και ετερόκλητου- πνευματικού ψηφιδωτού της Κέρκυρας και των ανθρώπων της στο διάβα τριών και πλέον καθοριστικών αιώνων για τη συλλογική φυσιογνωμία μας, έχουμε τη δυνατότητα να διαβάσουμε πάνω από 2.500 τίτλους και πολλαπλάσιους τόμους των βιβλίων που εκείνο το διάστημα διακινήθηκαν στο νησί μας. Επιπλέον, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον το ότι η κυρία Τζιβάρα αναζήτησε και πρόσθεσε αναλυτικές πληροφορίες για πολλά από αυτά τα βιβλία, αποκατέστησε τον πλήρη τίτλο τους και εντόπισε αντίτυπά τους σε σύγχρονες Βιβλιοθήκες. Μάλιστα, αρκετά από αυτά έχουμε τη δυνατότητα να τα αναζητήσουμε και ψηφιακά.
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει η συγγραφέας: «…Στην εποχή των ψηφιακών βιβλιοθηκών οι κερκυραϊκές βιβλιοθήκες γίνονται και αυτές εικονικές. Το περιεχόμενό τους μπορεί να ανασυσταθεί εν μέρει με βάση τους καταλόγους που δημοσιεύουμε και τα ψηφιοποιημένα αντίγραφα των βιβλίων. […] ας απολαύσουμε, μέσα από τους βαρετούς καταλόγους των τίτλων, μία δίκην ξενάγησης περιήγηση σε βιβλιοθήκες αριστοκρατών, δοτόρων, μοναχών, τεχνιτών και εμπόρων, τοποθετημένες σε «απαλατόπουλα», μοναχικά δωμάτια και εργαστήρια, γύρω από τη Σπιανάδα και το Φόρο, και σε κάποιες, λιγοστές σίγουρα, λίγο μακρύτερα στην κερκυραϊκή ύπαιθρο».
Η έκδοση «Χαμένες και Κρυμμένες Βιβλιοθήκες. Ιδιωτικές βιβλιακές συλλογές στη βενετοκρατούμενη Κέρκυρα (16ος – 18ος αι.)», σε μια εποχή που οι ανθρωπιστικές σπουδές έχουν απόλυτη ανάγκη υποστήριξης, κατορθώνει, με μεγάλη επιτυχία, να ανασύρει από τη λήθη τις πνευματικές δραστηριότητες ενός ολόκληρου -δικού μας- κόσμου και παράλληλα να αναδείξει τη διαχρονική αξία των βιβλιοθηκών για τη διαμόρφωση μιας υγιούς συλλογικής ταυτότητας.
Οι δυο τόμοι διατίθενται στις εκδόσεις ΑΤΩΝ, στα βιβλιοπωλεία και στην Αναγνωστική Εταιρία.
Πληρέστερη παρουσίαση της έκδοσης στο:
Η κυρία Παναγιώτα Τζιβάρα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού (με έμφαση στην Ιστορία του Βενετοκρατούμενου Ελληνισμού), στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, διακρίνεται για την ακαδημαϊκή διδασκαλία της και την ερευνητική παραγωγή της, με δεκάδες επιστημονικά άρθρα και μονογραφίες που αφορούν ζητήματα της ελληνικής και γενικότερα ευρωπαϊκής παιδείας, μέσα από τον κόσμο των αρχείων και των βιβλιοθηκών. Η συνεργασία της Αναγνωστικής με την κυρία Τζιβάρα ξεκίνησε το 2019, όταν εκδώσαμε την εξαιρετική ερευνητική εργασία την οποία συνέγραψε με τον σύζυγό της, επίσης πολυγραφότατο και έγκυρο ιστορικό ερευνητή Σπύρο Καρύδη με τίτλο: «Σταγόνες μνήμης στη θάλασσα των αρχείων. Τεκμήρια Κρητών προσφύγων από το κερκυραϊκό Αρχείο (1647-1747)».
ΣΤΕΦΑΝΟΣ στο Ένα φάντασμα πάνω στο λόφο τ’ Αβράμη το «Φτωχοκομείο»!: “Ο λόφος Αβράμη με τά διάσπαρτα απομεινάρια τού παλαιού Βενετσιάνικου οχυρού, είναι ένα κεφάλαιο γιά τήν Κέρκυρα, τό οποίο θά…” Μάι 8, 12:10
