Ο συμμετοχικός σχεδιασμός ως αναπτυξιακό εργαλείο σχεδιασμού και η περίπτωση της Λευκίμμης

Κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια, ακόμα και η μικρότερη, για να θεωρείται  βιώσιμη, πρέπει να βασίζεται σε μια τεκμηριωμένη διαδικασία σχεδιασμού και διαχείρισης, μέσω ανοικτής διαβούλευσης και διαλόγου με αντιπροσωπευτική και ευρεία συμμετοχή του συνόλου των εμπλεκομένων εταίρων.

Ακόμη και τα μικρότερα λιμάνια, πέραν του στρατηγικού τους ρόλου, έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη και ευημερία των τοπικών κοινωνιών, επομένως η άποψη των κοινωνικών εταίρων που εκφράζονται σε επίπεδο περιφέρειας και δήμου, είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Δυστυχώς, το μοντέλο σχεδιασμού που επικράτησε τα τελευταία χρόνια και εφαρμόζεται, τόσο από την προηγούμενη, όσο και από τη σημερινή κυβέρνηση, ως απότοκο της στείρας και δογματικής αντίληψής τους για την οικονομία της αγοράς, είναι η από πάνω προς τα κάτω προσέγγιση, όπου λαμβάνεται υπόψη αποκλειστικά η στρατηγική πρόθεση και τα συμφέροντα του φορέα διαχείρισης του λιμανιού, ενώ τα θέλω και οι επιδιώξεις των τοπικών κοινωνιών αγνοούνται ή υποτιμούνται.

Η κυβέρνηση της Ν.Δ. συνεχίζει να μην αντιλαμβάνεται τη σημαντικότητα της κοινωνικής συμμετοχής και αποδοχής στο σχεδιασμό περιφερειακών πολιτικών, όπως και η περίπτωση των λιμανιών εντός οικιστικών περιοχών.

Η δημόσια διαβούλευση και κοινωνική συμμετοχή τις περισσότερες φορές είναι προσχηματική και δεν λαμβάνεται σχεδόν καθόλου υπόψη εφόσον δεν συνάδει με το προεπιλεγμένο σχέδιο ανάπτυξης, το οποίο πληροί τις ελάχιστες τυπικές προδιαγραφές νομιμότητας και παραμένει απόλυτα και μονομερώς προσαρμοσμένο στη μεγιστοποίηση των οικονομικών προσδοκιών των επίδοξων επενδυτών.

Η παραπάνω μεθόδευση ακολουθείται όχι μόνον για τα μεγάλα λιμάνια της χώρας αλλά και για τα μικρότερα και περιφερειακά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του λιμανιού της Λευκίμμης.

Το λιμάνι της Λευκίμμης, αποτελεί σημαντικό κόμβο που συνδυάζει χαμηλό κόστος και χρόνο ταξιδιού μεταξύ της Κέρκυρας και της Ηπειρωτικής χώρας, ενώ παράλληλα εξυπηρετεί πλήθος τουριστικών ημερόπλοιων, αλιευτικών πλοίων και σκαφών αναψυχής. Έχει δε ήδη εκφραστεί τεκμηριωμένα η κοινή πεποίθηση όλων των τοπικών φορέων για την αναγκαιότητα αναβάθμισης και βελτίωσης των υποδομών και υπηρεσιών του, παρέχοντας μάλιστα συγκεκριμένες προτάσεις που αποσκοπούν στις αναπτυξιακές προοπτικές του τόπου και κυρίως στην απρόσκοπτη λειτουργία των πλοίων της ακτοπλοΐας, του θαλάσσιου τουρισμού και της αλιείας διασφαλίζοντας την κοινωνική, οικονομική και εδαφική συνοχή, τόσο της νότιας Κέρκυρας όσο και ολόκληρου του νησιού.

Εντούτοις, και παρά τις επανειλημμένες γραπτές αιτιάσεις (ακόμη και προς το γραφείο του ίδιου του πρωθυπουργού) που παραπέμπουν στην ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι προτάσεις της τοπικής κοινωνίας, το σχέδιο που έχει προκρίνει το ΤΑΙΠΕΔ με τη σύμφωνα γνώμη του Υπουργείου Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής εξακολουθεί να διέπεται από μία στείρα αγοροκεντρική προσέγγιση, με ενδεχόμενες θεσμικές παρεκκλίσεις, αγνοώντας τις βασικές αρχές του συμμετοχικού σχεδιασμού και υπονομεύοντας τελικά την ίδια τη βιωσιμότητά του και τις προοπτικές ανάπτυξης της Λευκίμμης.

Η σύγχρονη τάση λιμενικού σχεδιασμού, τουλάχιστον εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία δικαιώνει εν πολλοίς και τις βασικές αξίες της σοσιαλδημοκρατίας για άμεση κοινωνική συμμετοχή και αποδοχή σε κάθε διαδικασία λήψης απόφασης, σαφώς υιοθετεί την από κάτω προς τα πάνω προσέγγιση. Σύμφωνα μ’ αυτήν, κάθε σχέδιο παρέμβασης στο λιμάνι μίας περιοχής, καθώς και οι στρατηγικοί στόχοι αλλά και οι επί μέρους ή τοπικές δράσεις, διαμορφώνονται με άμεση συμμετοχή, πέραν του φορέα διαχείρισης του λιμανιού, όλων των διαφορετικών κατηγοριών ενδιαφερομένων.

Ειδικότερα στη χώρα μας, όπου τα περιφερειακά λιμάνια, όπως αυτό της Λευκίμμης, αποτελούν σημαντικές πύλες βιώσιμης ανάπτυξης και συνοχής των νησιών μας, είναι πλέον επιβεβλημένη η πρόταξη του μακροπρόθεσμου κοινωνικού και εθνικού συμφέροντος μέσω εφαρμογής διαδικασιών συμμετοχικού σχεδιασμού και απόλυτου σεβασμού των θεσμών, έναντι των όποιων συγκυριακών, βολικών επιλογών που εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα.