Κίνητρα για την ανακύκλωση, τη διαλογή στην πηγή και την κυκλική οικονομία

Δύο νέες ρυθμίσεις του ΥΠΕΝ, που τροποποιούν την τιμολογιακή πολιτική των δήμων και τα δημοτικά τέλη και ενισχύουν την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία, τέθηκαν σήμερα σε διαβούλευση.

Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις ολοκληρώνουν την τιμολογιακή πολιτική απορριμμάτων με βάση το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, στηρίζονται στην αρχή ο ρυπαίνων πληρώνει και δημιουργούν οικονομικά κίνητρα για ΟΤΑ, πολίτες και επιχειρήσεις, με στόχο την κυκλική οικονομία και την οικονομία μηδενικών αποβλήτων.
Οι ρυθμίσεις που τίθενται σήμερα σε διαβούλευση στον ιστότοπο του ΥΠΕΝ, και οι οποίες θα αναρτηθούν επίσης στο open.gov.gr την επόμενη εβδομάδα, στάλθηκαν σε ενδιαφερόμενους φορείς προς διάλογο και επεξεργασία (ΚΕΔΕ, ΕΝΠΕ, δίκτυο ΦΟΔΣΑ, ΕΔΣΝΑ, ΕΕΔΣΑ) και θα παραμείνουν σε διαβούλευση έως τις 21 Ιανουαρίου 2019.
Οι προτεινόμενες αλλαγές στην τιμολογιακή πολιτική των απορριμμάτων, που αποφασίστηκαν σε συνεργασία με τη ΓΓ Συντονισμού και Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΣ, συνδέονται με τον νέο νόμο για την ανακύκλωση (ν. 4496/2017), τις διατάξεις για τον εκσυγχρονισμό λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ν. 4555/2018), το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων και το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων. Υλοποιούν προβλεπόμενα κίνητρα για την ενθάρρυνση μιας σύγχρονης διαχείρισης των απορριμμάτων των δήμων με περιορισμό της ταφής και συνολικά μειώνουν το κόστος διαχείρισης προς όφελος των δημοτών και της περιβαλλοντικής προστασίας.
Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις είναι:
α) Η ΚΥΑ για τον Κανονισμό Τιμολόγησης ΦΟΔΣΑ, όπως προβλέπεται στο άρθρο 9 του ν. 4496/2017, και
β) η Νομοθετική ρύθμιση για την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας μέσω της αποτροπής της ταφής, με ταυτόχρονη κατάργηση της διάταξης του αρθ. 43 του ν.4042/2012 περί εφαρμογής του ειδικού τέλους ταφής.
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία και το νέο θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων της χώρας μας ορίζουν ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, με στόχο τη βιώσιμη διαχείριση υλικών και τη σταδιακή μείωση της υγειονομικής ταφής. Στη νέα νομοθεσία προβλέπεται η δημιουργία κινήτρων για τη μείωση των αποβλήτων και την ενδυνάμωση της ανακύκλωσης, σε συνάρτηση με την απόδοση της διαλογής στην πηγή, την εκτροπή οργανικών αποβλήτων από την ταφή, τη συλλογή αποβλήτων συσκευασιών ανά κάτοικο και την πραγματοποιηθείσα ανακύκλωση.
Αναλυτικότερα τα χαρακτηριστικά των προτεινόμενων ρυθμίσεων είναι τα εξής:
Α) Με τη νέα ΚΥΑ για τον Κανονισμό Τιμολόγησης των ΦΟΔΣΑ καθορίζονται διαφορετικά τιμολόγια για τη διαχείριση των αποβλήτων και συγκεκριμένα:
1) Η ταφή των αποβλήτων ή υπολειμμάτων θα έχει την υψηλότερη χρέωση, ακόμη και τριπλάσια από τη διαλογή στην πηγή.
2) Η επεξεργασία των αποβλήτων σε μονάδες μηχανικής, βιολογικής επεξεργασίας αποβλήτων (ΜΕΑ) θα έχει χαμηλότερη χρέωση από την ταφή/διάθεση, αλλά υψηλότερη από την ανάκτηση αποβλήτων που έχουν χωριστεί στην πηγή.
3) Η ανάκτηση χωριστά συλλεγέντων αποβλήτων (βιοαπόβλητα, ανακυκλώσιμα υλικά) θα έχει τη χαμηλότερη χρέωση.
Προβλέπονται, επίσης, ειδικά προνομιακά τιμολόγια είτε για λόγους επιτακτικού δημόσιου συμφέροντος είτε σε περιπτώσεις ιδιαιτεροτήτων νησιωτικών ή ορεινών ΟΤΑ.
Επιπλέον, η επίδοση κάθε ΟΤΑ στην ανακύκλωση και τη χωριστή συλλογή συσκευασιών και βιοαποβλήτων (υπολείμματα τροφών και πράσινα απόβλητα) οδηγεί σε μείωση της εισφοράς του στον ΦΟΔΣΑ. Το συνολικό ποσό εισφοράς κάθε ΟΤΑ προς τους ΦΟΔΣΑ απομειώνεται έτσι από 5% έως 25%, ανάλογα με τις επιδόσεις κάθε ΟΤΑ στην ανακύκλωση και στη διαλογή στην πηγή ή στον «καφέ» κάδο.
Β) Με τη νομοθετική ρύθμιση για την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας, δημιουργείται ένα σύγχρονο εργαλείο αποτροπής της ταφής με βάση την ευρωπαϊκή πρακτική. Με τη ρύθμιση αυτή καταργείται το ειδικό τέλος ταφής, (άρθρο 43 του ν. 4042/2012) και δίνεται οικονομικό κίνητρο στους ΟΤΑ και τους ΦΟΔΣΑ να προχωρήσουν τις δράσεις ορθολογικής και ολοκληρωμένης διαχείρισης.
Η ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας θα επιτυγχάνεται με την εισαγωγή περιβαλλοντικής εισφοράς στους ΦΟΔΣΑ που καθυστερούν την ολοκληρωμένη διαχείριση των δημοτικών απορριμμάτων, η οποία θα αξιοποιείται μόνο για δράσεις κυκλικής οικονομίας και ανακύκλωσης. Το εργαλείο που προτείνεται για τη χρηματοδότηση δράσεων κυκλικής οικονομίας μέσω της αποτροπής της ταφής έχει εύλογο αναλογικά ύψος, ενθαρρύνει τη συμμόρφωση χωρίς να περιορίζεται σε μια ρύθμιση κυρωτικού χαρακτήρα, διατυπώνει ευκρινή οδικό χάρτη για τους ΦΟΔΣΑ και προβλέπει τα ακόλουθα:
1) Η περιβαλλοντική εισφορά είναι δέκα (10) ευρώ (αντί των 35 ευρώ του φόρου ταφής) ανά τόνο μη επεξεργασμένων διατιθέμενων αποβλήτων, εφαρμόζεται από 1.7.2019 και αυξάνεται κάθε έτος κατά πέντε (5) ευρώ, αρχίζοντας από την 1.1.2021, έως τα 35 ευρώ ανά τόνο (αντί των 60 ευρώ του φόρου ταφής).
2) Θα διατίθεται αποκλειστικά και πλήρως για τη χρηματοδότηση έργων και δράσεων κυκλικής οικονομίας μεταξύ των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή των ΦΟΔΣΑ.
3) Η εισφορά θα μειώνεται ανάλογα με την πρόοδο των προβλεπόμενων μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων (αδειοδότηση και έναρξη κατασκευής).
Οι αρμόδιοι Υπουργοί καλούν όλους τους πολίτες, τους φορείς της Αυτοδιοίκησης και την επιστημονική και επιχειρηματική κοινότητα να συμμετέχουν στη διαβούλευση επί των προτεινόμενων ρυθμίσεων. Οι παρατηρήσεις, οι σχολιασμοί και οι απόψεις όλων θα συμβάλουν στην αναβάθμιση της ανακύκλωσης, στον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης αποβλήτων και στην υλοποίηση της μετάβασης σε μια κυκλική οικονομία στην υπηρεσία του περιβάλλοντος και της δίκαιης και βιώσιμης ανάπτυξης.