Τι είπε η Βάκη για το Ιόνιο Πανεπιστήμιο

H ομιλία της Φ. Βάκη, την Παρασκευή, στη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων για το Ιόνιο Πανεπιστήμιο.

Η ομιλία
Ομιλία της Βουλευτή Κέρκυρας του ΣΥΡΙΖΑ Φωτεινής Βάκη στη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων, την Παρασκευή (27/7), κατά την επεξεργασία του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, «Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιόνιο Πανεπιστήμιο και άλλες διατάξεις».
“Τα περιφερειακά πανεπιστήμια, πρέπει να σχεδιάζονται με αποκλειστικό κριτήριο να μαθαίνουν γράμματα, να προσφέρουν νέα αντικείμενα και όχι να τονώνουν τις τοπικές αγορές”
Ολόκληρη η ομιλία:
Ευχαριστώ κυρία πρόεδρε.
Θα ήθελα, να εκφράσω καταρχάς τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στις οικογένειες και στους οικείους των θυμάτων και τη βαθιά μου οδύνη γι αυτή την ανείπωτη τραγωδία. Δεν υπάρχουνε λόγια, πραγματικά.
Εισέρχομαι τώρα στον παρόν σχέδιο νόμου.
Κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, μολονότι ευρίσκομαι στα κοινοβουλευτικά έδρανα, επιλέγω σήμερα να μιλήσω αποκλειστικά ως καθηγήτρια του Ιονίου Πανεπιστημίου το οποίο έχω την χαρά και την τιμή να υπηρετώ από το 2005. Άλλωστε αυτά τα έδρανα στα οποία βρισκόμαστε, εφήμερα είναι, αιρετοί είμαστε, ο λαός μας στέλνει, ο λαός μας διώχνει. Επαγγελματίες της πολιτικής δεν είμαστε, διότι δεν είμαστε ανεπάγγελτοι. Με τη διαφορά ότι ο πανεπιστημιακός δεν είναι απλώς ένα επάγγελμα και για τους περισσότερους από εμάς, στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, δεν είναι μόνο καθημερινότητά αλλά είναι και ορίζοντας ζωής.
Θα ξεκινήσω λοιπόν από μία γενική διαπίστωση όσον αφορά το πνεύμα από το οποίο εμφορείται το παρόν νομοσχέδιο. Καλείται να επιλύσει έναν γρίφο ή μια διαχρονική παθογένεια που λέγεται «άναρχη δόμηση» του πανεπιστημιακού χάρτη. Και η περί ης ο λόγος «άναρχη δόμηση» οδήγησε σε ακαδημαϊκά εγκλήματα. Απαιδευσία Τμημάτων τιποτολογίας με γνώμονα να γίνουν μέλη ΔΕΠ οι «ημέτεροι» και με μοναδικό κριτήριο το αλήστου μνήμης «κάθε πόλη και Σχολή, κάθε χωριό και Τμήμα». Αποτέλεσμα: Αλληλοεπικάλυψη γνωστικών αντικειμένων, αλαλούμ –κυριολεκτώ- με τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων και μια ανάπτυξη άνιση ιδιαίτερα όσον αφορά τα Τ.Ε.Ι. Κάποια εξ αυτών επιδεικνύουν αξιολογότατο ερευνητικό έργο όπως καταδεικνύουν οι αξιολογήσεις τους, τα βιογραφικά των του προσωπικού και η διεθνής τους παρουσία. Κάποια άλλα φυτοζωούν, φθίνουν, αν όχι εκφυλίζονται απλώς σε έναν τίτλο.
Κατανοώ απολύτως το πρόβλημα, κύριε Υπουργέ. Όπως κατανοώ ότι μια θεραπεία τύπου, «πονάει κεφάλι, κόψει κεφάλι» θα εγκλωβιζόταν στο εξής δίλημμα, είτε συλλήβδην κατάργηση των ΤΕΙ είτε μια αστόχαστη και βεβιασμένη ανωτατοποίησή τους.
Αν η πρώτη θυμίζει τα βίαια χρόνια των σχεδίων Αθηνά όπου είχαμε χάσει κυριολεκτικά τον ύπνο μας αναμένοντας νυχθημερόν το κλείσιμο της ακαδημαϊκής μας μονάδας και άρα την απώλεια της εργασίας μας, η τελευταία, δηλαδή η ανωτατοποίηση, ανακαλεί μνήμες Αγγλίας, όταν εν μια νυκτί τα polytechnics έγιναν Πανεπιστήμια, συρρικνώθηκε ο χρόνος σπουδών και εργαλειοποίηθηκε ή επιχειρηματοποιήθηκε η εκπαίδευση εφ όσον τα νέα προγράμματα σπουδών υπαγορεύονταν μόνο από τις ανάγκες της αγοράς και έγιναν αγοραία. Ήταν προγράμματα όπου οι ανθρωπιστικές σπουδές ήταν αντιπαραγωγικές και δεν έφερναν λεφτά, άρα περίσσευαν. Τα έχω ζήσει κι εγώ έντονα στην Αγγλία στις αρχές δεκαετίας του 90.
Άρα μια βιώσιμη λύση που αντιπαρέρχεται τον σκόπελο θα ήταν Πανεπιστήμια συνεργιών, αξιοποίησης υπαρχουσών δομών ΤΕΙ και ενσωμάτωσής τους ούτως ώστε και αυτά να διασωθούν και να αιμοδοτήσουν Τμήματα ακαδημαϊκά και ανθεκτικά στον χρόνο.
Προφανώς και οι χρόνοι του Πανεπιστημίου ελεφάντινου πύργου του homo universalis έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Δέον, στο Πανεπιστήμιο του 21ου αιώνα να συνυπάρχει ο Αριστοτέλης με τη βιοτεχνολογία και η κριτική θεωρία με το επιχειρηματικό πάρκο. Έως εδώ καλά. Πάμε τώρα στα δύσκολα και στα του Ιονίου Πανεπιστημίου. Γνωρίζω ότι η διαδικασία διαμόρφωσης του παρόντος έγινε απολύτως δημοκρατικά, με επιτροπές μελών ΔΕΠ και Πρυτανικών αρχών και απόφαση Συγκλήτου. Έγινε από τα κάτω προς τα πάνω και όχι το αντίστροφο όπως είχαμε συνηθίσει. Γνωρίζω ότι στη Σύγκλητο του Ιονίου Πανεπιστημίου υπερψηφίστηκε με 4 ψήφους υπέρ και μία κατά. Επομένως, οι ακόλουθες παρατηρήσεις μου και τα σχόλια μου είναι καθαρά προσωπικές και εν είδει μίας συμβολής καλόπιστης και θετικής.
Θα ξεκινήσω από το Τμήμα Ιστορίας, που είναι και το Τμήμα στο οποίο διδάσκω με αμεροληψία πιστέψτε με και χωρίς καμία διάθεση πατριωτισμού του Τμήματός μου. Το Τμήμα Ιστορίας, είναι από τα πρώτα του Ιονίου και παραμένει το μοναδικό αυτοτελές Τμήμα Ιστορίας εν Ελλάδι. Τη θεσμική αυτή αυτονομία του γνωστικού αντικειμένου αλλά και τις διεπιστημονικές πρσεγγίσεις του ιδίου του αντικειμένου την οφείλουμε στον αείμνηστο δάσκαλο Σπύρο Ασδραχά. Γιατί τα λέω αυτά θα μου πείτε; Διότι στο άρθρο 14 προβλέπεται -σωστά- η ίδρυση Πανεπιστημιακού Ερευνητικού Κέντρου του Ιονίου Πανεπιστημίου που θα απαρτίζεται από ένα ινστιτούτο βιοεπιστημών, βιοτεχνολογίας, επιστήμης τροφίμων και περιβάλλοντος με έδρα τη Ζάκυνθο και ένα μουσικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας με έδρα την Κέρκυρα.
Θα πρότεινα, κύριε υπουργέ και ένα ινστιτούτο ιστορίας. Και γιατί το λέω, δεδομένης της ύπαρξης του Τμήματος διότι ινστιτούτα εν ακαδημαϊκώ κενώ με αναφορά μόνο σε κάποια τοπική πολιτιστική παράδοση, όπως καλύτερα ξέρετε, στερούνται και νοήματος. Επιπλέον, η δημόσια χρήση της ιστορίας και οι ιδεολογικές χρήσεις και καταχρήσεις της εσχάτως είδαμε που οδηγούν, σε μισαλλοδοξία, σε διχασμούς που τραυματίζουν τη κοινωνία και σε νέου τύπου εθνικοφροσύνες.
Τώρα θα πάω σε ένα άλλο, δύσκολο θέμα. Στο παλαιό και το μοναδικό επίσης στην Ελλάδα, Τμήμα Διερμηνείας, Μετάφρασης και Ξένων Γλωσσών. Ένα Τμήμα το οποίο κόσμησαν και κοσμούν σημαντικές προσωπικότητες, δοκιμασμένο και πολύπειρο που χρήζει ενίσχυσης και υποστήριξης. Βλέπω εδώ ότι ένα ΤΕΙ, όπου το γνωστικό του αντικείμενο, θα μπορούσε να είναι τομέας ή μεταπτυχιακή ειδίκευση στην Ηγουμενίτσα, «Εφαρμογής Ξένων Γλωσσών σε θέματα Διοίκησης επιχειρήσεων» αναβαπτίζεται σε Τμήμα Διερμηνείας και Μετάφρασης.
Διερωτώμαι, με πολύ σεβασμό σας το λέω και καλόπιστα. Αναπαράγουμε αυτό που θέλουμε να εξαλείψουμε, την αλλληλοεπικάλυψη γνωστικών αντικειμένων, που εν προκειμένω καθιστά και κραυγαλέα η γεωγραφική γειτνίαση; Τμήμα στην Κέρκυρα και το αυτό Τμήμα στην Ηγουμενίτσα; Μια ωριαία βόλτα είναι με το καράβι. Και γιατί να μην μετατραπεί το Τμήμα στην Ηγουμενίτσα, σε κάτι σχετικό με τη Διοίκηση επιχειρήσεων, λέω ένα παράδειγμα.
Τέλος, στο Ληξούρι, το αξιόλογο και πολύ καλά σχεδιασμένο ΤΕΙ Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων που έχει και σημαντικό αντίκρισμα στην αγορά εργασίας αν θέλουμε να μιλήσουμε με αυτούς τους όρους. Μετατρέπεται στο θεωρητικό Τμήμα Εθνομουσικολογίας. Ας ληφθεί υπόψη, ότι και στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο υπάρχει το εξίσου σημαντικό, εξαιρετικό θα έλεγα Τμήμα Μουσικών Σπουδών. Δεν έχουμε κι εδώ μια περίπτωση αλληλοεπικάλυψης, που θα μπορούσε να θεραπευτεί με άλλους τρόπους; Και το αυτό βέβαια ισχύει και για το Τμήμα ψηφιακά μέσα κι επικοινωνία του Αργοστολίου, έχουμε και το Τεχνών Ήχου και Εικόνας στο Ιονιο.
Ενδεχομένως, αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι, να παρεξηγηθώ και να μην γίνομαι σίγουρα ευχάριστη σε κάποιους από σας, συναδέλφους βουλευτές, διότι κανείς δεν θέλει να χάσει, ας είμαστε ειλικρινείς μεταξύ μας, το ακαδημαϊκό ίδρυμα από τον τόπο του.
Τα περιφερειακά όμως πανεπιστήμια, πρέπει να σχεδιάζονται με αποκλειστικό κριτήριο να μαθαίνουν γράμματα, να προσφέρουν νέα αντικείμενα και όχι να τονώνουν τις τοπικές αγορές. Ας μην αναπαράγουμε ακούσια λογικές που θέλουμε να εξαλείψουμε.
Δεν θέλω να μου επιρριφτεί η μομφή, με όλα αυτά που λέω, του κερκυραιοκεντρισμού, πόρρω απέχω απ’ αυτό. Θα ήθελα όμως και αυτό είναι μια προσωπική άποψη, για συμβολή στη συζήτηση. Αρκετοί συνάδελφοι μου, πανεπιστημιακοί και βουλευτές, εκθειάζουν την γεωγραφική διασπορά των Πανεπιστημίων, προσωπικά επιτρέψτε μου, προσωπική άποψη επαναλαμβάνω, δεν τη συμμερίζομαι και δεν τη θεωρώ και βιώσιμη.
Κλείνω με αυτό και με συγχωρείται για τη κατάχρηση χρόνου. Παλαιοί συνάδελφοί μου του Ιονίου Πανεπιστημίου, μου μετέφεραν κατά καιρούς τη ζοφερή εμπειρία των πρώτων χρόνων, όταν ξεκινούσε να λειτουργεί το Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Και άπασες και άπαντες ισχυρίζονταν ότι το Ιόνιο Πανεπιστήμιο έγινε από τίτλος, Πανεπιστήμιο όταν απέκτησε μια κρίσιμη μάζα που το έκανε κοινότητα και δημιούργησε αυτή η κοινότητα και μια περιρρέουσα πολιτιστική και πνευματική ατμόσφαιρα, εδραίωσε συνεργασίες, λειτούργησε με κεντρική βιβλιοθήκη, (δεν νοείται διαφορετικά έρευνα), και διεπιστημονικότητα. Επαναλαμβάνω, είναι προσωπικές αυτές οι απόψεις με απώτερο στόχο να συμβάλλω θετικά στη συζήτηση.
Σας ευχαριστώ πολύ.