Είναι σύμπτωμα και απόδειξη ήττας να πρέπει να μιλάμε για τον Εθνικισμό, ειδικά τον “εθνικισμό” ως προσωπείο του φασισμού, εβδομήντα χρόνια μετά την ήττα του ναζισμού και το τέλος του β΄ παγκοσμίου πολέμου και να χρειάζεται να αποδείξουμε πού οδηγεί και πώς θα τον αντιμετωπίσουμε. Κι ακόμα χειρότερα να αντιδικούμε μεταξύ μας εμείς οι “προοδευτικοί” για το ποιος φταίει πιο πολύ για την ανάπτυξή του. Σε άλλες συνθήκες θα ήταν αρκετή η απλή παράθεση των λόγων του Δημ. Βεζανή, θεωρητικού υποστηρικτή της 4ης Αυγούστου, του Έλληνα Γκαίμπελς: «…αν δεν κατορθώσωμεν να έχωμεν την Νεότητα με το μέρος μας, εχάσαμεν κυριολεκτικώς την μάχην… Ζητούμεν να προστεθή η αντιδημοκρατική πίστις εις το τρίπτυχον: Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια… Αν η αγάπη και η απεριόριστος πίστις εις ωρισμένα ιδανικά αποτελούν την προϋπόθεσιν πάσης δημιουργίας, δεν πρέπει να λησμονώμεν ότι… χρειάζεται ακόμη και το Μίσος… (τη νεολαία) θα την μάθωμεν και θα την αναγκάσωμεν να πειθαρχήση..» (1.)
Ο φασισμός για αυτόν είναι «….μια πνευματική κίνησις, μία επανάστασις ψυχών κατά της υφισταμένης τάξεως των πραγμάτων…{…}… ο Φασισμός δεν προτιμά την δουλείαν από την ελευθερίαν. Αλλά βλέπων τον άμεσον, τον μέγα κίνδυνον όστις απειλεί όχι μόνον το παρόν αλλά και το μέλλον της φυλής θέλει να τη σώση πάσει δυνάμει, έστω και με θυσίαν των μεγαλυτέρων ανθρωπίνων αγαθών. Η διαφορά λοιπόν μεταξύ αντιδημοκρατών και δημοκρατών δεν είναι ότι οι πρώτοι τάσσονται υπέρ της δουλείας και οι δεύτεροι υπέρ της ελευθερίας. Αλλ’ ότι οι πρώτοι βλέπουν τον κίνδυνον ενώ οι δεύτεροι δεν θέλουν να ιδούν αυτόν».(2)
Η αλήθεια είναι ότι ο ελληνικός εθνικισμός έχει μια μακρά παράδοση που περιλαμβάνει ηχηρά ονόματα, όπως Ίων Δραγούμης, Περικλής Γιαννόπουλος ακόμα και Αλ. Παπαναστασίου, οι οποίοι όμως καμιά σχέση δεν έχουν με τη Χρυσή Αυγή που τους επικαλείται. Αυτή τη γραμμή διαδοχής της την κρατάει από τον Ι. Μεταξά. Έτσι κι αλλιώς οι μορφές και τα είδη του εθνικισμού είναι τόσο πολλά που αλίμονό μας αν χαθούμε στις τυπολογίες του. Στον εθνικισμό όμως που μας απειλεί, και παρά τις γραφικότητές του, κυριαρχεί η αντίληψη ότι «…Εθνικισμός είναι το σύμβολο μιας πίστεως, μιας ολοκληρωμένης κοσμοθεωρίας. Και οι εθνικιστές είναι οι πιστοί της θρησκείας αυτής….. Εις τας τάξεις των εθνικιστών δεν γίνονται δεκτοί όσοι απλώς πιστεύουν και δέχονται την ιδέα του έθνους, αλλά μόνο εκείνοι που πιστεύουν εις αυτήν και είναι έτοιμοι να την πραγματοποιήσουν. Και εις αυτό ακριβώς το σημείο έγκειται η διαφορά μεταξύ του απλώς εθνικόφρονα και του εθνικιστή… » (3) Λεπτή η διαφορά, αλλά και τόσο εκκωφαντική για το πού οδηγεί κυρίως ως προς την εξάλειψη του εσωτερικού εχθρού, βασικό στοιχείο στην ιδεολογία όλων των εθνικισμών.
Μην μπερδεύουμε λοιπόν αυτόν τον εθνικισμό με την “αρχή των εθνοτήτων”, την ιδέα της πατρίδας, τη λατρεία για τη γλώσσα, το θρησκευτικό συναίσθημα. Αυτά είναι τα στοιχεία που ανέδειξε ένας άλλος εθνικισμός (εθνισμό τον αποκαλούν μερικοί), του ρομαντισμού του 18ου και 19ου αιώνα, που είχε στόχο την απελευθέρωση των λαών από τις αυτοκρατορίες, με την ανάδειξη της παράδοσής τους και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους. Κι αν σήμερα νιώθουμε ότι αυτές οι έννοιες-αξίες κινδυνεύουν, τον αληθινό εχθρό πρέπει να βρούμε: τις τεράστιες ανισότητες που γέννησε η παγκοσμιοποίηση και ο καπιταλισμός καζίνο, η πλήρης υποταγή της Ευρώπης στο νεοφιλελευθερισμό, η αμηχανία της παγκόσμιας αριστεράς μετά την πτώση του τείχους, οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στην Μέση Ανατολή και τα μεταναστευτικά ρεύματα που προκάλεσε και άλλα τέτοια συναφή.
Απέναντι σε αυτά η στροφή στην ασφάλεια του εθνικού κράτους ως του μόνου δυνατού προστάτη των αδυνάτων είναι φενάκη. Το έθνος-κράτος δεν έχει καμιά δύναμη στη δίνη της παγκοσμιοποίησης, της οποίας καλείται να διαχειριστεί τις αρνητικές επιπτώσεις στο εσωτερικό του. Ένας νέος διεθνισμός είναι αναγκαίος όσο ποτέ, μια νέα Διεθνής των φτωχών, στα πλαίσια των περιφερειακών ολοκληρώσεων αλλά και ευρύτερα. Αυτό όμως ανοίγει μια τεράστια συζήτηση, η οποία δυστυχώς δε γίνεται.
(1) «Δικαιώματα και καθήκοντα της Νεολαίας υπό το Νέον Κράτος» στο 1ο τεύχος του περιοδικού «Νέον Κράτος», που ήταν μηνιαία έκδοση και αποτελούσε το επίσημο θεωρητικό όργανο του καθεστώτος της «4ης Αυγούστου»
(2) «Η Κρίσις του Δημοκρατισμού»
(3) Του ιδίου, ομιλία του στις 9 Σεπτεμβρίου 1945 στον χώρο του τότε κινηματογράφου «Καπιτόλ» στον Πειραιά.
Ο Χρήστος Μωραΐτης είναι εκπαιδευτικός, Πρόεδρος Περιφερειακού Συμβουλίου Ιονίων Νήσων.
Τελευταία σχόλια