Στην προσφώνησή του ο Σεβασμιώτατος μεταξύ άλλων ανέφερε: ”Η μεγάλη εκκλησιαστική και θεολογική προσωπικότητα του Ευγενίου Βούλγαρη σε συνδυασμό με την βαθιά επιστημονική του γνώση και την θύραθεν σοφία του, είναι η ζωντανή απόδειξη της δυνατότητας συμπόρευσης Ορθοδοξίας και Επιστήμης.”
Σε άλλο σημείο ο κ. Νεκτάριος τόνισε: ”Οι αντιεκκλησιαστικοί προπαγανδιστές υβρίζουν και συκοφαντούν την Εκκλησία, κλήρο και λαό, αντί να την ευγνωμονούν που διατήρησε τον Ελληνισμό επί 400 και περισσότερα χρόνια δουλείας, πέτυχε την αναγέννησή του και συνετέλεσε στην ανάπτυξη της παιδείας του, με προεξάρχοντα τον Ευγένιο Βούλγαρη, και στην ευημερία του, ώστε σήμερα αυτοί να υπάρχουν ως Έλληνες και να έχουν την άνεση να την υβρίζουν και να την συκοφαντούν εκ του ασφαλούς…. Γι’ αυτούς ισχύει το «ουδείς ασφαλέστερος εχθρός των ευεργετηθέντων αχαρίστων».”
Το τρέχον έτος 2016 αποτελεί ευτυχή συγκυρία για την Ιερά Μητρόπολη Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων καθώς εορτάζει την επετειακή συμπλήρωση 300 ετών από δυο εξαιρετικά σημαντικά γεγονότα, τα οποία έλαβαν χώρα ταυτόχρονα.
Το πρώτο είναι η θαυματουργική διάσωση της Κέρκυρας από τους Οθωμανούς, με την παρέμβαση του προστάτη και πολιούχου μας Αγίου Σπυρίδωνα, και το δεύτερο είναι η γέννηση κατά την ίδια ημέρα, αυτή δηλαδή του θαύματος της 11ης Αυγούστου 1716, του Ευγενίου Βούλγαρη.
Σύμφωνα με τον βιογράφο του Βούλγαρη, Γεώργιο Αινιάν: «εγενήθη κατά το έτος 1716 καθ΄ όν καιρόν η πόλις ελευθερώθη δια θαύματος του αγίου Σπυρίδωνος εκ της πολιορκίας των Τουρκικών στρατευμάτων, διο και ονομάσθη Ελευθέριος».
O Ευγένιος Βούλγαρης, ο οποίος εντάσσεται στις πιο ισχυρές πνευματικές μορφές του 18ου αιώνα και αποτελεί θεμελιακή μορφή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.
Ο Κωνστατίνος Σάθας έγραψε σχετικά: «Ο Ευγένιος ήταν εκ των πολυμαθεστέρων και πολυγραφοτέρων του αιώνος του. Εγίνωσκε την Ελληνικήν, Λατινικήν, Γερμανικήν, Ιταλικήν, Γαλλικήν, Εβραϊκήν, Χαλδαϊκήν, Τουρκικήν, Αραβικήν και Ρωσικήν διάλεκτον. Πανδαήμων και χαλκέντερος συγγραφεύς, πρόμαχος της ορθοδοξίας λαμπρός, τα μέγιστα συνετέλεσεν εις μετάδοσιν της νεωτέρας φιλοσοφίας εν τω ημετέρω έθνει».
Η μεγάλη εκκλησιαστική και θεολογική προσωπικότητα του Ευγενίου Βούλγαρη σε συνδυασμό με την βαθιά επιστημονική του γνώση και την θύραθεν σοφία του, είναι η ζωντανή απόδειξη της δυνατότητας συμπόρευσης Ορθοδοξίας και Επιστήμης. Ταυτόχρονα έμπρακτα τονίζει την προσφορά της Εκκλησίας στην Παιδεία του Έθνους.
Συνέβαλε στην πνευματική ελευθερία του γένους μας, η οποία όμως δεν είχε σκοπό την απομάκρυνση του Έλληνα από την πνευματική του παράδοση και τον εγκλωβισμό του στις ατραπούς μιας μετακένωσης χωρίς ελληνορθόδοξη συνείδηση και ταυτότητα, αλλά στον γόνιμο συγκερασμό του ήθους της ελευθερίας τόσο από τον ξενικό ζυγό, όσο και από τα πάθη και τον θάνατο.
Γι’ αυτό ο Βούλγαρης και ζήτησε την πρόσληψη εκείνων των ιδεών του διαφωτισμού, οι οποίες θα βοηθούσαν στην προετοιμασία του Γένους για την ελευθερία, στηριγμένες στον δρόμο που ήδη η ελληνορθόδοξη παράδοση είχε κρατήσει στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, καθώς ήταν πρακτική του Ελληνισμού ανέκαθεν να υιοθετεί και να αξιοποιεί καθετί το ουσιώδες και αληθινό.
Ο Ευγένιος Βούλγαρης, άριστος κάτοχος ευρωπαϊκής και επιστημονικής παιδείας, δεν ήταν «δυτικόπληκτος». Ήταν «εκλεκτικός». Η Δύση και ο διαφωτισμός ήταν γι’ αυτόν πηγή στοχασμού από τη στιγμή που συναντούσε την παράδοση του ελληνισμού.
Η αρχαία φιλοσοφία με την μετάγγιση του πνεύματος της όντως ζωής, που της έκανε η χριστιανική μας παράδοση με έμφαση στις ρίζες της Ορθοδοξίας, απετέλεσε τον γόνιμο συνδυασμό του παρελθόντος με το τότε παρόν.
Ο ίδιος και το έργο του θυμίζουν τον λόγο του Μεγάλου Βασιλείου για την μέλισσα, η οποία: «εφ’ άπαντα μεν βλαστήματα καθιζάνει, αφ΄ εκάστου δε τα χρήσιμα λαμβάνει» (Μ. Βασιλείου, Πρὸς τοὺς νέους, ὅπως ἂν ἐξ Ἑλληνικῶν ὠφελοῖντο λόγων).
Αρχικά ήταν πολύ ανοιχτός στα δεδομένα της εποχής του διαφωτισμού. Όταν όμως διαπίστωσε δια της Γαλλικής Επαναστάσεως το αντικληρικαλιστικό πνεύμα, την αίσθηση ότι αντί να επικρατεί ένα πνεύμα σεβασμού στον άνθρωπο, επεκράτησε αναρχία, σφαγή και κυριάρχησε η αθεΐα, προτίμησε να αφήσει κατά μέρους την ενασχόλησή του με το ευρωπαϊκό πνεύμα και να επισημάνει την ανάγκη να παραμείνει το ελληνικό γένος προσκολλημένο στις πνευματικές του παραδόσεις.
Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν κύκλοι διανοουμένων οι οποίοι πέραν του Ευγενίου Βούλγαρη, του οποίου επιχειρούν να μειώσουν την προσωπικότητα, το έργο και την προσφορά του στον Ελληνισμό, είναι επικριτικοί συνολικά σε βάρος της Εκκλησίας. Η προπαγάνδα τους έχει δύο σκέλη.
Το πρώτο είναι η αποσιώπηση του γεγονότος ότι οι περισσότεροι εκπρόσωποι του Ελληνικού Διαφωτισμού ήσαν κληρικοί και όλοι οι λαϊκοί ήσαν πιστά μέλη της Εκκλησίας.
Δεν είχαμε δηλαδή στην Ελλάδα Ροβεσπιέρο, Μαρά και Νταντόν, ούτε Βολταίρο, Ρουσό και Ντιντερό. Υποστηρίζουν ότι η Εκκλησία δίωξε όσους έφεραν και δίδαξαν τις τότε σύγχρονες επιστήμες.
Αλλά ποτέ δεν είπαν και δεν λένε τι εννοούν αναφερόμενοι στην «Εκκλησία». Όμως δεν καταλαβαίνουν ή σκοπίμως αγνοούν ότι Εκκλησία είναι όλοι οι πιστοί. Εκκλησία δεν είναι μόνο το Φανάρι, ή μόνο οι Πατριάρχες Επίσκοποι και Αρχιεπίσκοποι, είναι όλοι οι κληρικοί και οι λαϊκοί, πολλοί από τους οποίους εισήγαγαν στον Ελληνισμό τις τότε ραγδαίες εξελίξεις στην επιστήμη και στη φιλοσοφία..
Μεταξύ αυτών οι Αρχιεπίσκοποι Χερσώνος Ευγένιος Βούλγαρης και Νικηφόρος Θεοτόκης, ο Επίσκοπος Πλαταμώνος Διονύσιος, οι ιερομόναχοι Σέργιος Μακραίος, Ιώσηπος Μοισιόδαξ, Βενιαμίν ο Λέσβιος, Νεόφυτος Δούκας, Μεθόδιος Ανθρακίτης.
Επιπλέον, δεν γνωρίζουν ή δεν θέλουν να γνωρίσουν πως η Εκκλησία πορεύεται με τη Ζωή και τη Διδασκαλία του Θεανθρώπου και Σωτήρα της ανθρωπότητας Ιησού Χριστού και την κατά τη μίμησή Του παραδειγματική ζωή των Αγίων Της. Πάντα υπήρχαν και υπάρχουν οι άγιοι, οι ομολογητές, οι πατέρες της Εκκλησίας, οι μάρτυρες.
Αυτοί οι Άγιοι μνημονεύονται στον αιώνα, αυτοί χάραξαν τον δρόμο της Εκκλησίας και όχι οι πολλοί, που στην εποχή τους μπορεί να ήσαν παντοδύναμοι, συν τω χρόνω όμως πέρασαν στη λήθη.
Στην Εκκλησία υπήρχαν και υπάρχουν και οι μισαλλόδοξοι, οι αιρετικοί, οι ανάξιοι κληρικοί και λαϊκοί, οι συκοφάντες.
Για του λόγου το αληθές να αναπολήσει ο καθένας τί πέρασαν στην εποχή τους οι Άγιοι Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος ο Θεολόγος, Μάξιμος ο Ομολογητής, Μέγας Αθανάσιος, Γρηγόριος ο Παλαμάς, Συμεών ο Νέος Θεολόγος, Νεκτάριος ο Πενταπόλεως.
Το δεύτερο είναι η σκόπιμη και συγχυτική ταύτιση των Λατίνων με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Αυτό για να αποδείξουν ότι μια είναι η νοοτροπία στην Χριστιανική Ανατολή και στη Δύση και αυτή είναι η δίωξη κάθε ελεύθερης φωνής, κάθε επιστημονικής γνώσης, κάθε άλλης άποψης και η διαιώνιση του σκοταδισμού και της κληρικαλιστικής κυριαρχίας στη ζωή των ανθρώπων. Φυσικά δεν είναι το ίδιο ο Χριστιανισμός που επαγγέλλεται η Δυτική Εκκλησία, με αυτόν της Ορθοδοξίας.
Οι αντιεκκλησιαστικοί προπαγανδιστές υβρίζουν και συκοφαντούν την Εκκλησία, κλήρο και λαό, αντί να την ευγνωμονούν που διατήρησε τον Ελληνισμό επί 400 και περισσότερα χρόνια δουλείας, πέτυχε την αναγέννησή του και συνετέλεσε στην ανάπτυξη της παιδείας του, με προεξάρχοντα τον Ευγένιο Βούλγαρη, και στην ευημερία του, ώστε σήμερα αυτοί να υπάρχουν ως Έλληνες και να έχουν την άνεση να την υβρίζουν και να την συκοφαντούν εκ του ασφαλούς…. Γι’ αυτούς ισχύει το «ουδείς ασφαλέστερος εχθρός των ευεργετηθέντων αχαρίστων».
Η κερκυραϊκή Εκκλησία τιμά την μνήμη του μεγάλου στοχαστή και πνευματικού ανθρώπου, του βαθυστόχαστου θεολόγου, του συναρπαστικού ιεροκήρυκα, του εξαίρετου φυσικομαθηματικού, του εμπνευσμένου παιδαγωγού, η ύπαρξη του οποίου είναι απόδειξη ότι η Ορθοδοξία δε φοβήθηκε το διάλογο με τα ρεύματα όχι μόνο εκείνης αλλά και κάθε εποχής.
Τα εξετάζει με την βοήθεια των φωτισμένων ανθρώπων, τουτέστιν εκείνων οι οποίοι ζουν την παρουσία του Θεού στην καρδιά τους δια της προσευχής, της ασκητικότητος, της μετοχής στην εκκλησιαστική ζωή.
Χαιρετίζουμε λοιπόν το παρόν συνέδριο και ιδιαίτερα ευχαριστούμε την σεβασμία Ιερά Μονή Βατοπεδίου και τον Καθηγούμενο αυτής Πανοσιολογιώτατο Αρχιανδριτη π. Εφραίμ για την ευαισθησία έναντι της ιστορικής και πνευματικής παραδόσεώς μας.
Το έργο του Γέροντα και της Ιεράς Μονής είναι τεραστίας σημασίας για την εποχή μας, επειδή αφυπνίζει Κλήρο και λαό, αλλά και τους διανοούμενους, οι οποίοι όταν εργάζονται με καλή προαίρεση δεν βλέπουν την Ιστορία με σκοπό να την αναθεωρήσουν υπακούοντας σε ιδεολογικές προκαταλήψεις, αλλά ζητούν να την δουν ως βάση για να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας και την αξιοποιούν γόνιμα.
Συγχαίρουμε και ευχαριστούμε τους σπουδαίους ερευνητές και επιστήμονες για την συμμετοχή τους, την οργανωτική επιτροπή για την ευγενική πρόσκληση και ευχόμαστε οι επιστημονικές ανακοινώσεις και τα πορίσματα του συνεδρίου να αποβούν ωφέλιμα για την κοινωνία μας και την επιστημονική κοινότητα.
Καλή επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου!
Τελευταία σχόλια